Brain Stem Dead Patient : અંગદાન એ એક મહાન દાન છે અને આ દિશામાં પ્રયાસો કરવા માટે કેન્દ્ર સરકારે રાજ્યોને ICUમાં દાખલ ‘બ્રેઈન સ્ટેમ ડેડ’ દર્દીઓના કેસ પર નજર રાખવા જણાવ્યું છે. સરકારનું કહેવું છે કે આવા મૃત્યુની યોગ્ય ઓળખ અને યોગ્ય પ્રમાણપત્રના અભાવને કારણે દેશમાં અંગદાનનો દર ઘણો ઓછો છે.
કેન્દ્ર સરકારે દેશમાં અંગદાનનો દર વધારવા માટે રાજ્યોને એક એડવાઈઝરી જારી કરી છે કારણ કે દર દસ લાખ લોકો પર એક કરતાં ઓછા અંગ દાતા છે. આના ઉકેલ તરીકે સરકાર બ્રેઈન ડેડ દર્દીઓ અને અંગ પ્રત્યારોપણને જોડીને અંગદાનની સિસ્ટમ વિકસાવવા માગે છે.
NOTTOના ડિરેક્ટરે રાજ્યોને પત્ર લખ્યો હતો
નેશનલ ઓર્ગન એન્ડ ટીશ્યુ ટ્રાન્સપ્લાન્ટ ઓર્ગેનાઈઝેશન (NOTTO)ના ડાયરેક્ટર ડો.અનિલ કુમારે રાજ્યોને મોકલેલા પત્રમાં જણાવ્યું છે કે ભારતમાં અંગ દાનનો દર સતત નીચો છે. આ દિશામાં એક મોટો પડકાર બ્રેઈન સ્ટેમ ડેડ (BSD)ની યોગ્ય ઓળખ અને યોગ્ય પ્રમાણપત્રનો અભાવ છે.
દેશમાં લાખો જરૂરિયાતમંદ લોકો અંગોના અભાવે મૃત્યુ પામી રહ્યા છે.
દેશમાં લાખો જરૂરિયાતમંદ લોકો સમયસર અંગો ન મળવાને કારણે જીવ ગુમાવી રહ્યા છે. આઈસીયુમાં થતા તમામ મૃત્યુમાંથી પાંચ ટકા મગજ મૃત્યુનું પરિણામ છે. આમ છતાં સમયસર તેમની ઓળખ થતી નથી. તેથી, હોસ્પિટલોના ICU (ઇન્ટેન્સિવ કેર યુનિટ)માં દાખલ સંભવિત બ્રેન ડેડ દર્દીઓને યોગ્ય રીતે ઓળખવા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. દેશમાં, કાયદાકીય જોગવાઈ ‘ધ ટ્રાન્સપ્લાન્ટેશન ઓફ હ્યુમન ઓર્ગન્સ ટિશ્યુઝ એક્ટ, 1994’ હેઠળ આ પ્રક્રિયા હાથ ધરવી જરૂરી છે.
એક મૃત વ્યક્તિ કે જેમાં જીવનની કોઈ કાયમી નિશાની નથી
આ કાયદાની કલમ 2(e) મુજબ, મૃત વ્યક્તિ તે છે કે જેમાં જીવનની કોઈ કાયમી નિશાની બાકી નથી. પરંતુ આ મૃત્યુનું કારણ બ્રેઈન સ્ટેમ ડેથ અથવા હૃદય અથવા ફેફસાંની નિષ્ફળતા હોઈ શકે છે. સંભવિત અંગ દાતા માટે અંગોનું દાન કરવાની પ્રતિબદ્ધતા હોવી પણ મહત્વપૂર્ણ છે. અને જો દર્દીએ પહેલાથી આવું ન કર્યું હોય, તો તેના સંબંધીઓને આ અંગે જાણ કર્યા પછી, દર્દીનું હૃદય બંધ થાય તે પહેલાં તેઓએ અંગદાન માટે કાયદેસરની મંજૂરી લેવી જોઈએ. કુમારે કહ્યું કે તેઓ દેશમાં અંગદાન વધારવાના પ્રયાસમાં દરેકનો સહયોગ ઈચ્છે છે.
દર્દીની માહિતી એકત્રિત કરવાની પ્રક્રિયા
ICU માં ફરજ પરના ડૉક્ટરે ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કોઓર્ડિનેટરની મદદથી આવા BSD કેસોની તપાસ કરવી જોઈએ. તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના પ્રાદેશિક અને રાજ્ય અંગ અને ટીશ્યુ ટ્રાન્સપ્લાન્ટ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ROTTOs અને SOTTOs) ના નિર્દેશકોને મોકલવામાં આવેલા પત્રમાં, દરેક સંસ્થાને કાયદાની જોગવાઈઓ હેઠળ BSD કેસોની દેખરેખ અને પ્રમાણપત્રને અગ્રતા આપવા અપીલ કરવામાં આવી છે. .
સંબંધિત અધિકારીઓને નિર્દેશ
હોસ્પિટલોમાં ICU, ઈમરજન્સી કે અન્ય કોઈ મહત્વની જગ્યાની બહાર અંગદાન માટે અપીલ કરતા ડિસ્પ્લે બોર્ડ લગાવવા સૂચના આપવામાં આવી છે. પત્ર સાથે એક યાદી પણ જોડવામાં આવી છે જેમાં હોસ્પિટલમાંથી માસિક ધોરણે એકત્રિત કરવામાં આવતી માહિતીની વિગતો આપવામાં આવી છે. સંસ્થાના વડાઓ અને SOTTOએ એકત્રિત કરેલી માહિતીનું પૃથ્થકરણ કરવું પડશે અને સંબંધિત તમામ પગલાં લેવા પડશે, જેથી તમામ સંભવિત દાતાઓ પાસેથી મહત્તમ અંગદાનનો ઉદ્દેશ્ય સિદ્ધ કરી શકાય.
પત્રમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભવિષ્યમાં તમામ SOTTO એ તમામ રજિસ્ટર્ડ હોસ્પિટલોમાંથી આ માહિતી એકઠી કરીને દર મહિનાની સાતમી તારીખ સુધીમાં NOTTTOને મોકલવી જોઈએ.
