Budget 2024: મોદી સરકારે તેના ત્રીજા કાર્યકાળનું પ્રથમ બજેટ આજે એટલે કે 23 જુલાઈએ રજૂ કર્યું હતું. આ સમયગાળા દરમિયાન નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે દેશના યુવાનોની નારાજગી દૂર કરવા માટે ઘણા મહત્વપૂર્ણ પગલાઓની જાહેરાત કરી હતી. NEET-UG, NET જેવી પરીક્ષાઓમાં ગોટાળા અને રોજગારની સમસ્યાને લઈને વિપક્ષો સરકાર પર પ્રહારો કરી રહ્યા છે એટલું જ નહીં દેશના યુવાનોમાં પણ આક્રોશ જોવા મળી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ કે સરકારે વચગાળાના બજેટમાં વિદ્યાર્થીઓ અને યુવાનો માટે શું જાહેરાત કરી અને અગાઉના વચગાળાના બજેટમાં તેમના માટે શું જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.
વડાપ્રધાનના પેકેજની જાહેરાત
નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે, ‘2 લાખ કરોડના કેન્દ્રીય ખર્ચ સાથે 5 વર્ષમાં 4.1 કરોડ યુવાનો માટે રોજગાર, કૌશલ્ય અને અન્ય તકો ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે પાંચ યોજનાઓ અને પહેલોના પ્રધાનમંત્રી પેકેજની જાહેરાત કરતાં મને આનંદ થાય છે. આ વર્ષે અમે શિક્ષણ, રોજગાર અને કૌશલ્ય માટે 1.48 લાખ કરોડ રૂપિયાની જોગવાઈ કરી છે.
રોજગાર સંબંધિત પ્રોત્સાહન યોજના
નાણામંત્રીએ કહ્યું, ‘અમારી સરકાર રોજગાર સંબંધિત પ્રોત્સાહન યોજના હેઠળ ત્રણ યોજનાઓ પર કામ કરી રહી છે. પ્રધાનમંત્રી પેકેજ હેઠળ, આ યોજના એમ્પ્લોઈઝ પ્રોવિડન્ટ ફંડ ઓર્ગેનાઈઝેશન (EPFO) પર આધારિત હશે. આ ઉપરાંત, આ યોજના હેઠળ, પ્રથમ વખત કર્મચારીઓ અને નોકરીદાતાઓનું ધ્યાન રાખવામાં આવશે.
પ્લાન A: પ્રથમ ટાઈમર્સ માટે
આ યોજના હેઠળ તમામ ક્ષેત્રોમાં પ્રથમ વખત કામ કરતા કર્મચારીઓને એક મહિનાનું દૈનિક વેતન આપવામાં આવશે. પ્રથમ વખત કર્મચારીઓને તેમનો પ્રથમ પગાર ત્રણ હપ્તામાં આપવામાં આવશે. EPFOમાં નોંધણી કરાવ્યા બાદ આ ન્યૂનતમ રકમ 15 હજાર રૂપિયા થશે. EPFOમાં નોંધાયેલા લોકોને આ મદદ મળશે. પાત્રતા મર્યાદા 1 લાખ રૂપિયા પ્રતિ માસ હશે. તેનાથી 2.10 કરોડ યુવાનોને ફાયદો થશે.
પ્લાન B: મેન્યુફેક્ચરિંગ નોકરીઓમાં વધારો
આ યોજના હેઠળ મેન્યુફેક્ચરિંગ સેક્ટરમાં નોકરીઓ વધારવા પર ભાર મૂકવામાં આવશે. આ યોજના પ્રથમ વખત ઉત્પાદન ક્ષેત્રમાં નોકરી કરતા વધારાના કર્મચારીઓને પ્રોત્સાહિત કરશે. આ યોજનામાં કર્મચારીઓ અને એમ્પ્લોયરોને ચોક્કસ સ્કેલ હેઠળ પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે. આ યોજના મેન્યુફેક્ચરિંગ સેક્ટરમાં આવતા 30 લાખ યુવાનો અને તેમના રોજગારદાતાઓને મદદ કરશે.
પ્લાન C: નિકાસકારોને મદદ કરવી
આ યોજના તમામ ક્ષેત્રોમાં વધારાની રોજગારી માટે નોકરીદાતાઓને લક્ષ્યાંકિત કરવામાં આવી છે. 1 લાખ રૂપિયાનો પગાર ધરાવતા તમામ કર્મચારીઓને પણ આ યોજનામાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. નાણામંત્રીએ કહ્યું કે, ‘કેન્દ્ર સરકાર દરેક વધારાના કર્મચારીના EPFO યોગદાન માટે બે વર્ષ સુધી એમ્પ્લોયરને દર મહિને 3000 રૂપિયા સુધીની ભરપાઈ કરશે. આ યોજનાને 50 લાખ લોકોને વધારાના રોજગારને પ્રોત્સાહન આપવા માટે મંજૂરી આપવામાં આવી છે.
‘મહિલાઓને રોજગાર સાથે જોડવાની યોજના’
નાણામંત્રીએ કહ્યું કે, અમે રોજગાર ક્ષેત્રે મહિલાઓની ભાગીદારી વધારવા માટે ઉદ્યોગો સાથે મળીને ‘મહિલા છાત્રાલયો’ અને ‘બાળગૃહ’ની સ્થાપના કરીશું. આ યોજના મહિલા કૌશલ્ય કાર્યક્રમને પ્રોત્સાહન આપશે.
‘કૌશલ્ય યોજના’
નાણામંત્રીએ કહ્યું, ‘કૌશલ્ય યોજનામાં પ્રધાનમંત્રી પેકેજ હેઠળ રાજ્ય સરકારો સાથે મળીને કામ કરવામાં આવશે. આ અંતર્ગત આગામી પાંચ વર્ષમાં 20 લાખ યુવાનોને કૌશલ્યવાન બનાવવામાં આવશે.
‘કૌશલ્ય લોન યોજના’
નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે જણાવ્યું હતું કે 7.5 લાખ રૂપિયા સુધીની લોનની સુવિધા માટે મોડલ સ્કિલ લોન સ્કીમમાં ફેરફાર કરવામાં આવશે. આનાથી દર વર્ષે 25 હજાર વિદ્યાર્થીઓને મદદ મળશે.
‘શૈક્ષણિક લોન યોજના’
નાણામંત્રીએ કહ્યું, ‘જે યુવાનો અમારી સરકારની યોજનાઓમાં જોડાવા માટે લાયક નથી. મને એ જાહેરાત કરતાં આનંદ થાય છે કે અમે આવા યુવાનોને રૂ. 10 લાખ સુધીની લોન આપવામાં મદદ કરીશું. આવા યુવાનોને સ્થાનિક સંસ્થાઓમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવવા માટે શૈક્ષણિક લોન આપવામાં આવશે. આ લક્ષ્યાંક હાંસલ કરવા માટે દર વર્ષે એક લાખ યુવાનોને ‘ઈ-વાઉચર્સ’ આપવામાં આવશે. લોનની કુલ રકમના ત્રણ ટકા વાર્ષિક વ્યાજ સબવેન્શન માટે સરકાર દ્વારા આપવામાં આવશે.
હવે ચાલો જાણીએ કે વચગાળાના બજેટમાં શું જાહેરાત કરવામાં આવી હતી
1 ફેબ્રુઆરીએ રજૂ કરાયેલ વચગાળાના બજેટ ભાષણમાં નાણામંત્રીએ કહ્યું હતું કે સ્કીલ ઈન્ડિયા મિશન હેઠળ દેશમાં 1.4 કરોડ યુવાનોને તાલીમ આપવામાં આવી છે. તેમજ 54 લાખને અપસ્કિલ્ડ અથવા રિ-સ્કિલ્ડ કરવામાં આવ્યા છે. પીએમ મુદ્રા યોજના હેઠળ, યુવા ઉદ્યોગ સાહસિકોને 43 કરોડ રૂપિયાની મુદ્રા યોજના લોન આપવામાં આવી હતી. દેશમાં 3000 નવી ITI બનાવવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત દેશમાં સાત IIT, 16 IIIT, સાત IIM, 15 AIIMS અને 390 યુનિવર્સિટીઓ બનાવવામાં આવી છે. જો કે વિપક્ષી પાર્ટીઓએ હંમેશા સરકાર પર યુવાનોની અવગણના કરવાનો આરોપ લગાવ્યો છે. વિરોધ પક્ષોના મતે, સરકાર યુવાનોમાં બેરોજગારી વધવાની સમસ્યાને સતત નજરઅંદાજ કરી રહી છે. આ સાથે સેનામાં અગ્નિવીર જેવી યોજનાઓ દાખલ કરીને તેમના ભવિષ્ય સાથે રમત રમી રહી છે.
છેલ્લા બજેટમાં યુવાનો માટે આ જાહેરાતો કરવામાં આવી હતી
- યુવાનો માટે નોકરીઓ: બજેટ 2023 માં, સરકારે 740 એકલવ્ય મોડેલ રેસિડેન્શિયલ સ્કૂલ માટે 38,800 શિક્ષકો અને સહાયક સ્ટાફની ભરતી કરવાની જાહેરાત કરી હતી.
- પ્રધાનમંત્રી કૌશલ વિકાસ યોજના 4.0 લોન્ચ કરવામાં આવી હતી. જે અંતર્ગત લાખો યુવાનોને કોડિંગ, રોબોટિક્સ, 3ડી પ્રિન્ટિંગ, ડ્રોન ટેક્નોલોજી વગેરેની તાલીમ આપવામાં આવી રહી છે.
- વિવિધ રાજ્યોમાં 30 સ્કિલ ઈન્ડિયા ઈન્ટરનેશનલ સેન્ટર સ્થાપવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.
- MSME સેક્ટર માટે ક્રેડિટ ગેરંટી સ્કીમ હેઠળ રૂ. 9,000 કરોડનું ફંડ બનાવવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.
- દેશમાં 2014 સુધી બનેલી 157 મેડિકલ કોલેજો સાથે 157 નવી નર્સિંગ કોલેજો ખોલવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.