Business News : લોકસભા ચૂંટણી પહેલા ફેબ્રુઆરીના વચગાળાના બજેટમાં ખેડૂત કલ્યાણ માટે ઘણા વચનો આપવામાં આવ્યા હતા. પરંતુ સામાન્ય બજેટમાં ઘણું સ્પષ્ટ નથી. નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે તેમના સાતમા બજેટમાં કૃષિ ક્ષેત્રને પ્રાથમિકતા આપી છે, પરંતુ કૃષિ અને સંલગ્ન ક્ષેત્રો માટે ફાળવવામાં આવેલા 1.52 લાખ કરોડ રૂપિયાને પૂરતા કહી શકાય નહીં, કારણ કે નવી જાહેરાતોને અમલમાં મૂકવા માટે મોટી રકમની જરૂર પડશે.
કૃષિ સંશોધનનું બજેટ પૂરતું નથી
ખેતી અને પશુપાલનને લગતા અનેક મુખ્ય મુદ્દાઓ પર મૌન પણ ચોંકાવનારું છે. બજેટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ઉત્પાદન અને ઉત્પાદકતામાં ઝડપી વૃદ્ધિ માટે સંશોધનને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે. કૃષિ અનુસંધાન પરિષદ દ્વારા દાયકાઓથી આ જ કાર્ય કરવામાં આવી રહ્યું છે.
ક્લાઈમેટ ફ્રેન્ડલી ફાર્મિંગ માટે પણ લાંબા સમયથી કામ ચાલી રહ્યું છે. કૃષિ શિક્ષણ અને સંશોધન માટે સામાન્ય બજેટમાં રૂ. 9941.09 કરોડની ફાળવણી દર્શાવવામાં આવી છે, પરંતુ તે પર્યાપ્ત કહી શકાય નહીં, કારણ કે અગાઉના બજેટમાં પણ આ કામ માટે લગભગ એટલી જ રકમ (9876 કરોડ) ઉપલબ્ધ હતી.
કુદરતી ખેતી માટેનું બજેટ પણ ઓછું છે
તેવી જ રીતે ઉત્પાદકતા વધારવા માટે 32 પાકોની 109 નવી જાતો વિકસાવવાનું વચન આપવામાં આવ્યું છે. પરંતુ, આ કામ પણ એક-બે વર્ષમાં થઈ શક્યું નથી. જો આપણે વિકસિત દેશોના ઉત્પાદન દરની તુલના કરીએ તો આપણે ઘણા પાછળ છીએ. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે બે કરોડ ખેડૂતોને કુદરતી ખેતી સાથે જોડવામાં આવશે, પરંતુ આશ્ચર્યની વાત એ છે કે આ માટે માત્ર 365 કરોડ રૂપિયાનું બજેટ રાખવામાં આવ્યું છે, જે ગયા વર્ષ કરતા 94 કરોડ રૂપિયા ઓછું છે.
જમીન ધરાવતા ખેડૂતો પણ આ બજેટમાંથી કિસાન સન્માન નિધિની તર્જ પર રાહતની અપેક્ષા રાખતા હતા, પરંતુ તેઓ નિરાશ થયા હતા. આવા ખેડૂતોની સંખ્યા હવે કરોડોમાં છે.
કૃષિ ક્ષેત્રની ફાળવણીમાં ઘટાડો
સામાન્ય બજેટમાં કૃષિ ક્ષેત્ર માટે ફાળવણીનો હિસ્સો પણ નિરાશાજનક છે. કૃષિમાં સુધારાની પહેલ કરીને, મોદી સરકારના બીજા કાર્યકાળ પહેલા, કૃષિ ક્ષેત્ર માટે 5.44 ટકા બજેટ ફાળવવામાં આવતું હતું, જે હવે 2024-25ના બજેટમાં ઘટીને માત્ર 3.15 ટકા થયું છે.
બજેટના એક દિવસ પહેલા જ આર્થિક સર્વેક્ષણમાં ખુલાસો થયો હતો કે જીડીપીમાં કૃષિ ક્ષેત્રનો હિસ્સો સતત ઘટી રહ્યો છે. એવી આશા હતી કે સામાન્ય બજેટમાં સરકાર કૃષિ ક્ષેત્રનો હિસ્સો વધારવાની યોજના જાહેર કરશે, પરંતુ અહીં પણ આંચકો લાગ્યો.
