National News: વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની આગેવાની હેઠળની સરકાર વકફ બોર્ડમાં સુધારો કરવા માટે તેમાં ફેરફાર કરવા જઈ રહી છે. આ સંદર્ભમાં સંસદમાં વકફ એક્ટ એમેન્ડમેન્ટ બિલ લાવી શકાય છે. રાજકીય વર્તુળોમાં પણ આ બાબતની જોરશોરથી ચર્ચા થઈ રહી છે. વિપક્ષે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે તે આ બિલનો વિરોધ કરવા જઈ રહ્યો છે. બીજી તરફ સરકાર તરફથી હજુ સુધી આ અંગે કોઈ સત્તાવાર નિવેદન આપવામાં આવ્યું નથી. મીડિયામાં આવેલા સમાચારો પર જ નિવેદનો આવી રહ્યા છે.
જો કે વકફ બોર્ડમાં ફેરફાર થાય તેવી પ્રબળ શક્યતા છે. સંસદનું સત્ર 11 ઓગસ્ટ સુધી ચાલવાનું છે અને માનવામાં આવે છે કે આ બિલ ટૂંક સમયમાં જ ગૃહમાં લાવવામાં આવશે. આ બધી બાબતોને સમજતા પહેલા એ જાણવું જરૂરી છે કે સરકાર શા માટે ફેરફારો કરવા માંગે છે. એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે વકફ બોર્ડનો એક એવો વિભાગ છે જેને લઈને સૌથી વધુ વિવાદ છે. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ કે આ વિભાગ શું છે અને સરકાર તેમાં શું ફેરફાર કરવા માંગે છે.
વકફ કાયદાની કઈ કલમ પર વિવાદ?
વાસ્તવમાં, વક્ફ એક્ટની કલમ 40 પર સૌથી વધુ વિવાદ છે. આ મુજબ જો વકફ બોર્ડ કોઈ મિલકતને વકફ પ્રોપર્ટી માને છે તો તેને નોટિસ આપીને તપાસ કર્યા બાદ તે નક્કી કરી શકે છે કે તે વકફનો ભાગ છે કે નહીં. તે એ પણ નક્કી કરી શકે છે કે તે શિયા વક્ફ છે કે સુન્ની. વક્ફ બોર્ડના આ નિર્ણય સામે માત્ર ટ્રિબ્યુનલમાં જ અપીલ કરી શકાય છે. ફેબ્રુઆરી 2023માં તત્કાલીન લઘુમતી બાબતોના મંત્રી સ્મૃતિ ઈરાનીએ સંસદમાં જવાબ આપીને આ જોગવાઈની સ્પષ્ટતા કરી હતી.
સ્મૃતિ ઈરાનના જવાબ મુજબ, કલમ 40 કહે છે, “રાજ્ય વક્ફ બોર્ડ પાસે કોઈપણ પ્રશ્નનો નિર્ણય લેવાની સત્તા છે કે કોઈ મિલકત વક્ફની છે કે નહીં અથવા તે સુન્ની વક્ફ છે કે શિયા વક્ફ છે. બોર્ડ, યોગ્ય વિચારણા કર્યા પછી. આવી બાબત, અને જો જરૂરી હોય તો, તપાસ કર્યા પછી, તે આ વિભાગ હેઠળના કોઈપણ પ્રશ્ન પર બોર્ડનો નિર્ણય અંતિમ રહે છે સિવાય કે ટ્રિબ્યુનલ દ્વારા રદ કરવામાં આવે અથવા તેમાં ફેરફાર કરવામાં ન આવે.”
સર્વે અંગે વકફ એક્ટમાં શું જોગવાઈ છે?
વકફ અધિનિયમની કલમ 4 માં સર્વેની જોગવાઈ છે, જે હેઠળ વકફ બોર્ડ સર્વે કમિશનરની નિમણૂક કરી શકે છે, જે આવી મિલકતોનું સર્વેક્ષણ કરી શકે છે. વક્ફ બોર્ડ પર કોઈપણ વિવાદના કિસ્સામાં, રાજ્ય સરકાર વકફ ટ્રિબ્યુનલની રચના કરે છે, જે સિવિલ કોર્ટની જેમ કામ કરે છે. તેમના નિર્ણય સામે કોઈપણ સિવિલ કોર્ટમાં અપીલ કરી શકાતી નથી.
સુધારા બાદ વકફ બોર્ડમાં શું ફેરફાર થશે?
નવા સુધારામાં વકફ મિલકતોની ફરજિયાત ચકાસણીની જોગવાઈ છે. જિલ્લા વહીવટી તંત્ર પણ આમાં સામેલ છે. હવે જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટ વકફ મિલકતોની નોંધણી અને તેમાંથી થતી આવકની બાબતોનું ધ્યાન રાખી શકશે. સુધારા પછી વકફ બોર્ડે તેની મિલકતોની નોંધણી જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટની કચેરીમાં કરાવવી પડશે, જેથી મિલકતોનું મૂલ્ય નક્કી કરી શકાય અને તેની આવકની તપાસ કરી શકાય. આ સિવાય બે મોટા ફેરફાર જોવા મળશે.
વકફ બોર્ડની રચનામાં ફેરફારઃ નવી જોગવાઈઓ અનુસાર બોર્ડની રચનામાં ફેરફાર કરવામાં આવશે અને તેમાં મહિલાઓની ભાગીદારી પણ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે.. રાજ્યોમાં વકફ બોર્ડમાં મહિલા સભ્યોનો સમાવેશ કરવામાં આવશે.
જૂની અને વિવાદિત મિલકતોની નવેસરથી ચકાસણીઃ વકફ બોર્ડની વિવાદિત અને જૂની મિલકતોની નવેસરથી ચકાસણી કરી શકાય છે. નવો સુધારો તે મિલકતો પર પણ લાગુ થશે જેના પર વક્ફ બોર્ડ અથવા અન્ય કોઈ વ્યક્તિએ પોતાનો દાવો કર્યો છે. વકફ બોર્ડ આવી મિલકતો પર જે પણ દાવો કરે છે, તેની ફરજિયાત ચકાસણી થશે.
