Gandhi Jayanti 2024 : ક્યાં કારણોથી મનાવવામાં આવે છે ગાંધી જયંતિ, શું છે તેનું મહત્વ

ગાંધી જયંતિ એ ભારતની 3 રાષ્ટ્રીય રજાઓમાંની એક છે, પરંતુ તે માત્ર 2 ઓક્ટોબરે જ શા માટે ઉજવવામાં આવે છે અને તેનું મહત્વ શું છે? ચાલો આ લેખ દ્વારા અભ્યાસ કરીએ.

“માણસ એ તેના વિચારોથી સર્જાયેલું પ્રાણી છે, તે જે વિચારે છે તે બને છે” – મહાત્મા ગાંધી

ગાંધી જયંતિ શા માટે ઉજવવામાં આવે છે?

મહાત્મા ગાંધીનું પૂરું નામ મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી છે અને તેમનો જન્મ 2 ઓક્ટોબર, 1869ના રોજ પોરબંદર, ગુજરાત ખાતે થયો હતો. તેમને રાષ્ટ્રપિતા બાપુ તરીકે પણ સંબોધવામાં આવે છે.

મહાત્મા ગાંધી એ વ્યક્તિ હતા જેમણે ભારતની આઝાદી માટે અંગ્રેજો સામે આખી જીંદગી લડી હતી.

તેમનું ધ્યેય અહિંસા, પ્રામાણિક અને સ્વચ્છ આચરણ દ્વારા નવા સમાજનું નિર્માણ કરવાનું હતું.

તેઓ કહેતા હતા કે અહિંસા એ એક ફિલસૂફી, એક સિદ્ધાંત અને એક અનુભવ છે જેના આધારે સારા સમાજનું નિર્માણ શક્ય છે.

તેમના મતે, સમાજમાં રહેતા દરેક વ્યક્તિને તેના લિંગ, ધર્મ, રંગ અથવા જાતિને ધ્યાનમાં લીધા વિના સમાન દરજ્જો અને અધિકારો મળવા જોઈએ.

“સ્વતંત્રતાનો અર્થ કંઈ નથી જો તેમાં ભૂલો કરવાની સ્વતંત્રતા શામેલ ન હોય” – મહાત્મા ગાંધી

ભારત અને સમગ્ર વિશ્વમાં, મહાત્મા ગાંધીને સાદું જીવન જીવવા, સાદગી અને સમર્પણના શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ તરીકે વખાણવામાં આવે છે. તેમના સિદ્ધાંતોને આખી દુનિયાએ અપનાવી છે. તેમનું જીવન પોતાનામાં જ એક પ્રેરણા છે. એટલા માટે ગાંધી જયંતિ તેમના જન્મદિવસ એટલે કે 2જી ઓક્ટોબરે રાષ્ટ્રીય રજા તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.

ગાંધીજી વિશે 10 રસપ્રદ તથ્યો

નેશનલ એન્ડ ફેસ્ટિવલ હોલિડેઝ એક્ટ 1963 મુજબ, દરેક કર્મચારીને 26 જાન્યુઆરી, 15 ઓગસ્ટ, 2 ઓક્ટોબર, 1 મે અને દરેક કેલેન્ડર વર્ષમાં પાંચ અન્ય રજાઓ પર એક સંપૂર્ણ દિવસની રજા આપવાની જોગવાઈ છે.

આટલું જ નહીં તેમના જન્મદિવસને આંતરરાષ્ટ્રીય અહિંસા દિવસ તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે. 15 જૂન, 2007ના રોજ, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાએ 2 ઓક્ટોબરને આંતરરાષ્ટ્રીય અહિંસા દિવસ તરીકે જાહેર કર્યો.

વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્ર મોદી મહાત્મા ગાંધીના અનુયાયી છે. ભારતના ઈતિહાસમાં સૌપ્રથમ વખત, તેમણે લોકોને વિનંતી કરી હતી કે ભારતીયોએ આ દિવસને માત્ર રજા તરીકે ઉજવવો જોઈએ નહીં પરંતુ “સ્વચ્છ અભિયાન” કાર્યક્રમના શપથ પણ લેવા જોઈએ અને ભારતને સ્વચ્છ રાખવામાં મદદ કરવી જોઈએ.

ભારતમાં ગાંધી જયંતિ કેવી રીતે ઉજવવામાં આવે છે?

ભારતમાં, રાજઘાટ, નવી દિલ્હી ખાતે ગાંધી પ્રતિમાની સામે પ્રાર્થના સભાઓ યોજીને અને શ્રદ્ધાંજલિ આપીને ગાંધી જયંતિને રાષ્ટ્રીય રજા તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.

ભારતના રાષ્ટ્રપતિ અને વડાપ્રધાનની હાજરીમાં મહાત્મા ગાંધીની સમાધિ ખાતે પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે, જ્યાં તેમના અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવ્યા હતા.

તેમનું સૌથી પ્રિય અને ભક્તિ ગીત રઘુપતિ રાઘવ રાજા રામ તેમની યાદમાં યાદ કરવામાં આવે છે.

આ દિવસને સમગ્ર ભારતમાં આંતરરાષ્ટ્રીય અહિંસા દિવસ તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે.

મોટાભાગની શાળાઓમાં ગાંધી જયંતિ એક દિવસ પહેલા ઉજવવામાં આવે છે. આ તમામ તહેવારો ગાંધીજીએ ઉચ્ચારેલા જીવનના સિદ્ધાંતોને પ્રતિબિંબિત કરે છે: શિસ્ત, શાંતિ, પ્રામાણિકતા, અહિંસા અને શ્રદ્ધા.

“પહેલા તેઓ તમારી અવગણના કરશે, પછી તેઓ તમારા પર હસશે, પછી તેઓ તમારી સાથે લડશે અને પછી તમે જીતશો” – મહાત્મા ગાંધી

ભારતમાં ઘણા સ્થળોએ, લોકો બાપુનું પ્રખ્યાત ગીત “રઘુપતિ રાઘવ રાજા રામ” ગાય છે, સ્મારક સમારોહ દ્વારા ગાંધીજીને પ્રાર્થના કરે છે અને શ્રદ્ધાંજલિ આપે છે.

આ દિવસે કલા, વિજ્ઞાન પ્રદર્શનો અને નિબંધ સ્પર્ધાઓનું આયોજન કરવામાં આવે છે. ઉપરાંત, અહિંસા અને શાંતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પુરસ્કારો અને સન્માન આપવામાં આવે છે.

ગાંધી જયંતિનું શું મહત્વ છે?

આ દુનિયાને શાંતિ અને અહિંસાના પાઠ ભણાવવામાં મહાત્મા ગાંધીનું યોગદાન સમાંતર છે. તેમનો ઉપદેશ છે કે અહિંસા દ્વારા તમામ પ્રકારના સંઘર્ષનો ઉકેલ લાવવો જોઈએ.

તેમજ આ દુનિયાની દરેક નાની-મોટી સમસ્યાનો ઉકેલ શાંતિ અને અહિંસા દ્વારા થવો જોઈએ જેથી કરીને લોકોને જીવવા માટે વધુ સારું વાતાવરણ બનાવી શકાય.

જાણો ભારતમાં અંગ્રેજોની સફળતાના કારણો શું હતા?

મહાત્મા ગાંધી વિશે મહત્વપૂર્ણ તથ્યો

•  મહાત્મા ગાંધીના પિતાનું નામ કરમચંદ ગાંધી અને માતાનું નામ પુતલીબાઈ હતું, જે કરમચંદ ગાંધીની ચોથી પત્ની હતી. ગાંધીજી તેમના પિતાની ચોથી પત્નીના છેલ્લા સંતાન હતા. તેમના પિતા બ્રિટિશ રાજ દરમિયાન કાઠિયાવાડના નાના રજવાડા (પોરબંદર)ના દિવાન હતા.
• મે 1883માં સાડા 13 વર્ષની ઉંમર પૂરી કરતા જ તેમના લગ્ન 14 વર્ષના કસ્તુરબા સાથે થયા. મોહનદાસ અને કસ્તુરબાને ચાર બાળકો હતા, જે તમામ પુત્રો હતા.
• ગાંધીજીએ દક્ષિણ આફ્રિકામાં તેમના રોકાણ દરમિયાન 1899ના એંગ્લો-બોઅર યુદ્ધમાં આરોગ્ય કાર્યકર તરીકે મદદ કરી હતી. પરંતુ યુદ્ધનું ભયાનક ચિત્ર જોઈને તેમણે હિંસા સામે અવાજ ઉઠાવવાનું નક્કી કર્યું અને આ રીતે તેઓ અહિંસાના માર્ગ પર ચાલવા લાગ્યા.
• ગાંધીજીની નાગરિક અધિકાર ચળવળ કુલ 4 ખંડો અને 12 દેશોમાં પહોંચી હતી.
• ગાંધીજીએ દક્ષિણ આફ્રિકાના ડરબન, પ્રિટોરિયા અને જોહાનિસબર્ગમાં ત્રણ ફૂટબોલ ક્લબની સ્થાપના કરવામાં મદદ કરી હતી. આ ત્રણેય ક્લબનું નામ એક જ હતું – “પેસિવ રેઝિસ્ટર્સ સોકર ક્લબ”.
• 1931માં ઈંગ્લેન્ડની મુલાકાત દરમિયાન ગાંધીજીએ પ્રથમ વખત રેડિયો પર અમેરિકામાં ભાષણ આપ્યું હતું. રેડિયો પર તેમના પ્રથમ શબ્દો હતા “શું મારે તેમાં (માઈક્રોફોન) બોલવું પડશે?”
• શું તમે જાણો છો કે વર્ષ 1930માં અમેરિકાની પ્રતિષ્ઠિત ટાઈમ મેગેઝીને તેમને “મોસ્ટ ઈમ્પોર્ટન્ટ પર્સન ઓફ ધ યર” નો એવોર્ડ આપ્યો હતો.
• સુભાષ ચંદ્ર બોઝે મહાત્મા ગાંધીને “રાષ્ટ્રપિતા” (રાષ્ટ્રપિતા)નું બિરુદ આપ્યું હતું.
• 30 જાન્યુઆરી, 1948ના રોજ નાથુરામ ગૌડસે નામના વ્યક્તિએ ગાંધીજીની ગોળી મારીને હત્યા કરી હતી.
• મહાત્મા ગાંધીની અંતિમયાત્રા 8 કિલોમીટર લાંબી હતી.
• ગાંધીજી તેમની આત્મકથા “સત્ય સાથેના મારા પ્રયોગોની વાર્તા”

અહિંસા અને ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં ગાંધીજીના પ્રયાસો જેવા વિષયો પર 2 ઓક્ટોબરના રોજ ભારતમાં શાળાઓ, કોલેજો અને અન્ય શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં સ્પર્ધાઓ, રમતો, ભાષણ જેવી વિવિધ પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરવામાં આવે છે તેમ કહેવું ખોટું નહીં હોય. તેમાં કોઈ શંકા નથી કે ગાંધીજી યુવાનો માટે આદર્શ અને પ્રેરણાદાયી નેતા છે. ગાંધીજીએ સ્વરાજ પ્રાપ્ત કરવા માટે ખૂબ જ સારું કામ કર્યું હતું. તેમણે ખેડૂતોની આર્થિક સ્થિતિમાં પણ સુધારો કર્યો અને સમાજમાંથી અસ્પૃશ્યતા જેવા અન્ય સામાજિક દુષણોને દૂર કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી. તેમણે મહિલા સશક્તિકરણને પણ સમર્થન આપ્યું હતું. તેઓ એક મહાન નેતા હતા. તેથી, દેશમાં તેમના સિદ્ધાંતોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 2 ઓક્ટોબરે ગાંધી જયંતિ ઉજવવામાં આવે છે.

“વ્યક્તિ તેના કપડાથી નહીં પણ તેના પાત્રથી ઓળખાય છે” – મહાત્મા ગાંધી

“તમે જે કરો છો તે ઓછું મહત્વનું હોઈ શકે છે, પરંતુ સૌથી અગત્યનું એ છે કે તમે કંઈક કરો” – મહાત્મા ગાંધી