અમેરિકામાં મોનેટરી પોલિસી કેમ બદલાઈ? ફેડરલ રિઝર્વની બે જવાબદારીઓ છે. પ્રથમ, મહત્તમ રોજગાર માટે શરતો જાળવવી જોઈએ. બીજું, ફુગાવાનો દર એક શ્રેણીમાં રહેવો જોઈએ. ફેડરલ રિઝર્વે જણાવ્યું હતું કે બંને જવાબદારીઓ સંબંધિત વર્તમાન જોખમ લગભગ સંતુલિત છે. મોંઘવારી ઘટી રહી છે, પણ રોજગારી ઘટી રહી છે.
ફુગાવો વધુ ઘટશેઃ વિશ્વના શેરબજારો પણ ફેડરલ રિઝર્વ પર નજર રાખે છે. બજાર તેના સમિતિના સભ્યો દ્વારા રજૂ કરાયેલા આર્થિક અંદાજો તેમના અગાઉના અંદાજો કરતાં કેવી રીતે અલગ છે તે જોઈને તેનો માર્ગ નક્કી કરે છે. તેથી આ વખતે આ સભ્યો દ્વારા રજૂ કરાયેલા અંદાજમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 2024 અને 2025 માટે ફુગાવાનો દર વર્તમાન સ્તરથી નીચે રહેશે.
બેરોજગારી વધશેઃ બીજી તરફ આ વર્ષના અંતમાં અને આવતા વર્ષના અંતે બેરોજગારીનો દર વધવાની ધારણા છે. તેમણે 2024માં બેરોજગારીનો દર 4.4% રહેવાનો અંદાજ મૂક્યો છે, જ્યારે આગામી વર્ષ માટે પણ તે ‘સામાન્ય’થી ઉપર રહેશે તેવી ભીતિ છે. અત્યારે તે 4.2% આસપાસ છે. તેથી, આ વર્ષના બાકીના મહિનામાં અને આવતા વર્ષના સમયગાળામાં વ્યાજદરમાં વધુ ઘટાડો થવાની સંભાવના છે.
બજાર પ્રતિક્રિયા: નાણાકીય બજારો ઘણીવાર ભવિષ્યની અપેક્ષા રાખે છે અને તે મુજબ તેમની ચાલ નક્કી કરે છે. ફેડરલ રિઝર્વે પહેલાથી જ ગત સપ્તાહે વ્યાજદરમાં ઘટાડાનો અંદાજ લગાવ્યો હતો. તેથી, ફેડરલ રિઝર્વના આ પગલા પછી, યુએસ બોન્ડની ઉપજ વધી, જ્યારે તે નીચે આવવી જોઈતી હતી. બીજી તરફ, શેરબજારોમાં વધારો થવાની ધારણા હતી, પરંતુ તે નજીવા ઘટાડા સાથે બંધ થયા હતા.
વૃદ્ધિ પર આશા: અમને લાગે છે કે નીચા ફુગાવા અને સ્થિર વૃદ્ધિના ફેડના અંદાજને ‘ગોલ્ડિલૉક્સ’ પરિસ્થિતિ કહેવામાં આવે છે, એટલે કે સંતુલિત અર્થવ્યવસ્થા અને ફુગાવામાં ઘટાડાનું લક્ષ્ય વૃદ્ધિને અસર કર્યા વિના પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. યુએસ સેન્ટ્રલ બેંકે 2024, 2025 અને 2026માં તેની જીડીપી વૃદ્ધિની આગાહી 2% જાળવી રાખી છે, જે વધુ પડતી આશાવાદી લાગે છે.
સરકારી સમર્થન: ગયા વર્ષે અમેરિકન અર્થતંત્રનો વિકાસ સારો થયો હતો, પરંતુ તેને સરકારી ખર્ચમાં વધારો થવાથી ટેકો મળ્યો હતો. જેના કારણે અમેરિકાની રાજકોષીય ખાધ વધી હતી. તેથી, ફેડરલ રિઝર્વને તે રીતે સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડ્યો કે તે ઊંચા વ્યાજ દરો દ્વારા ફુગાવો ઘટાડવા માંગે છે.
વૃદ્ધિ પર દબાણ: અમને લાગે છે કે યુએસ વૃદ્ધિમાં તાજેતરની મંદી ચાલુ રહેશે. તેનાથી બેરોજગારીમાં વધુ વધારો થશે. આનાથી રાજકોષીય સંતુલનની દ્રષ્ટિએ અમેરિકાના પડકારો વધશે. આ સંજોગોમાં અમેરિકામાં મંદીથી બચીને વ્યાજદરમાં કેટલી હદે ઘટાડો કરી શકાય તે પ્રશ્ન પણ રહેશે.
લોન બહુ સસ્તી નથી: ફેડરલ રિઝર્વે સંકેત આપ્યો છે કે તે આગામી બે વર્ષમાં વ્યાજ દરોમાં 2% ઘટાડો કરશે, પરંતુ અમને લાગે છે કે લોકો અને વ્યવસાયોને જે દરો પર લોન મળે છે તે વર્તમાન સ્તરથી વધુ ઘટશે નહીં. તે એટલા માટે કારણ કે આ દરો લાંબા ગાળાના સરકારી બોન્ડની ઉપજ દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે અને મંદી વિના વર્તમાન સ્તરોથી વધુ ઘટવાની અપેક્ષા નથી. બોન્ડ યીલ્ડ ઉંચી રહેવાનું કારણ યુએસ સરકારના જીડીપી રેશિયોના ઊંચા દેવું હોઈ શકે છે.
વિશ્વ પર અસરઃ ચીન અને યુરોપ જેવા ઘણા દેશોની સેન્ટ્રલ બેંકોએ વ્યાજદરમાં ઘટાડો કર્યો છે. તેનું કારણ એ છે કે વૈશ્વિક નાણાકીય બજાર પર ડૉલરનું વર્ચસ્વ છે અને અમેરિકામાં નાણાકીય કઠોરતાના અંત સાથે, આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે નાણાકીય સ્થિતિમાં ફેરફાર શરૂ થયા છે.
ભારત પર અસર: હવે આપણે જોઈએ કે અમેરિકામાં આ ફેરફારની ભારતીય બજાર પર શું અસર પડશે? છેલ્લા કેટલાક મહિનામાં ભારતીય અર્થવ્યવસ્થામાં થોડી મંદી જોવા મળી રહી છે. આના ત્રણ કારણો છે. પ્રથમ, ચૂંટણીના કારણે કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો દ્વારા ખર્ચમાં કોઈ વધારો થયો નથી. બીજું, અર્થતંત્રમાં નાણાં પુરવઠાની વૃદ્ધિમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે. ત્રીજું, નબળી વૈશ્વિક માંગ અને ચીનના કારણે નિકાસ ક્ષેત્ર પર પ્રતિકૂળ અસર થઈ છે.
આ રીતે મળશે ઉકેલઃ સમયની સાથે સરકારી ખર્ચમાં વધારો કરીને પ્રથમ સમસ્યાનું નિરાકરણ આવશે. તેના પ્રારંભિક સંકેતો પણ દેખાવા લાગ્યા છે. બીજી સમસ્યા એ ભયને કારણે હતી કે નાણાંનો પુરવઠો વધવાથી અટકળોને કારણે ચલણની વધઘટ વધી શકે છે. પરંતુ છેલ્લા બે મહિનાથી વધુ સમયથી રિઝર્વ બેંકે રાતોરાત નાણાં પુરવઠામાં સરપ્લસ જાળવી રાખ્યું છે. આ સાથે તેમણે આવનારા સમયને લઈને બદલાયેલા વલણનો સંદેશ પણ આપ્યો છે.
અહીં પણ દરો ઘટશેઃ ભારતીય નાણાકીય બજારમાંથી હજુ સુધી દરોમાં ઘટાડો કરવાના કોઈ સંકેત નથી, પરંતુ ફેડરલ રિઝર્વ દ્વારા દરોમાં ઘટાડો થયા બાદ રિઝર્વ બેન્કને આ અંગે વધુ પગલાં લેવાની તક મળી શકે છે. આનાથી શેરબજારને ટેકો મળવો જોઈએ. ઉપરાંત, હવે સ્થાનિક રોકાણકારો ઘણા પૈસાનું રોકાણ કરી રહ્યા છે, તેથી ભારતીય બજારનું મૂલ્યાંકન પણ ઊંચું રહી શકે છે.
