બિહારના લિટ્ટી ચોખાને આજે ઈન્ટરનેશનલ લેવલ પર લોકો ખૂબ પસંદ કરી રહ્યા છે. દિલ્હીમાં યોજાતા લગભગ તમામ સરકારી મેળાઓમાં તમને કંઈ દેખાય કે ન દેખાય, પરંતુ તમને લિટ્ટી-ચોખાનો સ્ટોલ ચોક્કસ જોવા મળશે. બિહારના બક્સર જિલ્લામાં આ દિવસોમાં લિટ્ટી ચોખાનો એક અલગ જ ટ્રેન્ડ જોવા મળી રહ્યો છે. અહીં દરેકના ઘરમાં એક જ ભોજન ખાવામાં આવે છે. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે બક્સર જિલ્લામાં ચાલી રહેલા આ લિટ્ટી ચોકે ટ્રેન્ડને એક પરંપરા સાથે ખાસ સંબંધ છે, જે ભગવાન શ્રી રામ સાથે જોડાયેલી છે.
બક્સરનો પંચકોશ મેળો શું છે?
મળતી માહિતી મુજબ, બિહારના બક્સર જિલ્લામાં આજનો દિવસ ખૂબ જ ખાસ છે. આઘાન કૃષ્ણ પક્ષની આ તિથિ પંચકોશ તરીકે ઓળખાય છે. પંચકોશ દરમિયાન 5 દિવસ સુધી મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે અને મેળાના અંતિમ દિવસે જિલ્લાના લાખો લોકો એક જ પ્રકારનું ભોજન લિટ્ટી-ચોખા ખાય છે. ગામ હોય કે શહેર, દરેક જગ્યાએથી લોકો લિટ્ટી-ચોખા ખાય છે. તે જ સમયે, ઘણા નિષ્ણાતો કહે છે કે માત્ર બક્સરમાં જ નહીં, પરંતુ આરાહ, સાસારામ, કૈમૂર, બલિયા અને ગાઝીપુર જેવા પડોશી સરહદી વિસ્તારોમાં પણ લોકો ફક્ત લિટ્ટી-ચોખા ખાય છે. આના સંદર્ભે એક કહેવત પણ છે, ‘માઈ બિસરી, બાબુ બિસરી, પંચકોશવા કે લિટ્ટી-ચોખા નહીં બિસરી’.
ભગવાન શ્રી રામનું શું જોડાણ છે?
બક્સરની આ પરંપરાનું આધ્યાત્મિક મહત્વ પણ છે, જેનો ભગવાન શ્રી રામ સાથે વિશેષ સંબંધ છે. પૌરાણિક માન્યતા અનુસાર, જ્યારે ભગવાન રામ અને લક્ષ્મણ સિદ્ધાશ્રમ (હાલનું બક્સર) પહોંચ્યા, ત્યારે તેઓએ આ વિસ્તારમાં રહેતા 5 ઋષિઓના આશ્રમની મુલાકાત લીધી. અહીં તેમણે ઋષિમુનિઓના આશીર્વાદ લીધા હતા. જ્યારે ભગવાન રામ અને લક્ષ્મણ વિશ્વામિત્ર મુનિના આશીર્વાદ લેવા માટે ચરિત્રવન આશ્રમ પહોંચ્યા, ત્યાં વિશ્વામિત્ર મુનિએ ભગવાન રામ અને લક્ષ્મણને લિટ્ટી-ચોખા ખવડાવ્યા. આ કારણે આ તિથિએ ચારિત્રવનનો દરેક ખૂણો લોકોથી ભરાઈ જાય છે. બિન-જિલ્લા અને ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાંથી આવતા લોકો અહીં લિટ્ટી બનાવે છે અને ખાય છે. અહીં સવારથી સાંજ સુધી મેળાનો માહોલ જોવા મળે છે જેના કારણે ચારિત્રવનમાં ભારે ભીડ જામે છે.
બસ્તર જિલ્લામાં 17 લાખથી વધુ વસ્તી છે. આ ઉપરાંત અહીં કામ કરતા અધિકારીઓ, કર્મચારીઓ, પોલીસ કર્મચારીઓ, મહેમાનો અને મજૂરો પણ રહે છે. આ સાથે તેમની સંખ્યા વીસ લાખને વટાવી ગઈ છે. બસ્તરના લોકો જ્યાં પણ રહે છે, તેઓ આ ખાસ તારીખે લિટ્ટી-ચોખા તૈયાર કરે છે અને ખાય છે.
