ભારતમાં દર વર્ષે 16 ડિસેમ્બરે વિજય દિવસ ઉજવવામાં આવે છે કારણ કે આ દિવસે વર્ષ 1971માં ભારતે પાકિસ્તાન સામેના યુદ્ધમાં ઐતિહાસિક જીત હાંસલ કરી હતી. આ જીતના કારણે બાંગ્લાદેશને પોતાનું અલગ અસ્તિત્વ મળ્યું. ઘણા દિવસો સુધી ચાલેલા આ યુદ્ધમાં ભારતીય સશસ્ત્ર દળો અને બાંગ્લાદેશી મુક્તિ વાહિનીએ પોતાના જીવ આપ્યા હતા, એટલે જ તેની જીત ભારતના પક્ષમાં હતી. આવી સ્થિતિમાં, 16મી ડિસેમ્બરનો દિવસ તે બહાદુર સૈનિકો અને નાગરિકોને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે ઉજવવામાં આવે છે જેમણે આ યુદ્ધમાં પોતાનો જીવ આપ્યો.
આ રીતે યુદ્ધ શરૂ થયું
વિભાજન પછી, પાકિસ્તાનના પૂર્વ ભાગમાં સાંસ્કૃતિક અને રાજકીય ભેદભાવને કારણે તણાવ વધ્યો, જે હવે બાંગ્લાદેશ તરીકે ઓળખાય છે. પાકિસ્તાને પૂર્વ ભાગમાં નરસંહાર, બળાત્કાર અને માનવાધિકારના ઉલ્લંઘનની તમામ હદો વટાવી દીધી હતી. આ કારણે 26 માર્ચ 1971ના રોજ પહેલીવાર ત્યાંના લોકોએ આઝાદીની માંગ કરી હતી, પરંતુ પાકિસ્તાને તેના પર દમનકારી નીતિ અપનાવી હતી. આવી સ્થિતિમાં, માનવતા ખાતર, ભારતે બાંગ્લાદેશના સ્વતંત્રતા સંગ્રામને સમર્થન આપ્યું, જે પાકિસ્તાન સામે યુદ્ધમાં ફેરવાઈ ગયું.
3 ડિસેમ્બર, 1971ના રોજ, ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ શરૂ થયું અને 13 દિવસ સુધી ચાલ્યું. 16 ડિસેમ્બર 1971ના રોજ, પાકિસ્તાની સેનાએ ઢાકામાં ભારતીય સેના અને બાંગ્લાદેશી મુક્તિ બહિની સમક્ષ આત્મસમર્પણ કર્યું. આ યુદ્ધના અંતે, અંદાજે 93,000 પાકિસ્તાની સૈનિકોએ આત્મસમર્પણ કર્યું, જે ઇતિહાસના કોઈપણ યુદ્ધમાં સૌથી મોટું શરણાગતિ માનવામાં આવે છે.
16 ડિસેમ્બરની સાંજે જનરલ નિયાઝીએ શરણાગતિના કાગળો પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. જ્યારે નિયાઝીએ શરણાગતિના દસ્તાવેજો પર હસ્તાક્ષર કર્યા ત્યારે તેણે પોતાની રિવોલ્વર જનરલ અરોરાને આપી દીધી. આ દરમિયાન નિયાઝીની આંખોમાં આંસુ હતા.
ભારતની ભૂમિકા શું હતી?
આ યુદ્ધ પછી, ભારતે માત્ર બાંગ્લાદેશને સૈન્ય સહાય જ નહીં પરંતુ લાખો શરણાર્થીઓને આશ્રય પણ આપ્યો જેઓ પાકિસ્તાની સેના દ્વારા આચરવામાં આવેલી હિંસાથી ભાગી ગયા હતા. વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીના નેતૃત્વમાં ભારતે નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવી હતી.
આવી સ્થિતિમાં, 16 ડિસેમ્બરનો દિવસ ભારતની સૈન્ય શક્તિ અને રાજદ્વારી નેતૃત્વનું પ્રતીક છે. તે બહાદુર સૈનિકો અને નાગરિકોને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે ઉજવવામાં આવે છે જેમણે તેમના જીવનનું બલિદાન આપ્યું હતું. આ દિવસે, ભારતમાં લશ્કરી સંસ્થાઓમાં પરેડ અને શ્રદ્ધાંજલિ સમારોહનું આયોજન કરવામાં આવે છે, અને સૈનિકોની અદમ્ય હિંમતને સલામ કરવામાં આવે છે.
