Surya Grahan: વિશ્વ 2024માં પ્રથમ સૂર્યગ્રહણનું સાક્ષી બનવા જઈ રહ્યું છે. પૃથ્વી પરના લોકો લાખો કિલોમીટરના અંતરે બનતી આ ખગોળીય ઘટના જોઈ શકશે, પરંતુ સૂર્યની નજીક રહેલો આદિત્ય એલ-1 આ ગ્રહણની ઝલક જોઈ શકશે નહીં. ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન એટલે કે ઈસરોના ચીફ એસ સોમનાથે પણ આનું કારણ જણાવ્યું છે.
આદિત્ય L1 ગ્રહણ કેમ જોઈ શકશે નહીં?
વાસ્તવમાં, આદિત્ય L1 ઉપગ્રહ એવી જગ્યાએ સ્થાપિત કરવામાં આવ્યો છે જ્યાંથી સૂર્ય હંમેશા તેની નજરમાં રહેશે. સ્થળની પસંદગી કરતી વખતે ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોએ ખાસ ધ્યાન રાખ્યું હતું કે ગ્રહણ દરમિયાન સૂર્ય ઉપગ્રહની સામે ક્યારેય અદૃશ્ય ન થાય.
એનડીટીવી સાથે વાત કરતા, એસ સોમનાથ કહે છે, ‘આદિત્ય એલ1 સૂર્યગ્રહણ જોઈ શકશે નહીં, કારણ કે ચંદ્ર લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ 1 એટલે કે એલ1 પોઈન્ટ પર અવકાશયાનની પાછળ છે. પૃથ્વી પરથી દેખાતા ગ્રહણની તે જગ્યા પર વધારે અસર નહીં થાય. એવું કહેવાય છે કે લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ પૃથ્વીથી 15 લાખ કિમીના અંતરે છે. અવકાશયાનને આ બિંદુની નજીક હેલો ઓર્બિટમાં મૂકવામાં આવ્યું છે.
52 વર્ષનું સૌથી લાંબુ ગ્રહણ
આ સૂર્યગ્રહણ લગભગ 52 વર્ષમાં સૌથી લાંબુ હશે. આ પહેલા 1971માં પૂર્ણ સૂર્યગ્રહણ થયું હતું. આ વખતે ગ્રહણનો સમયગાળો અંદાજે 5 કલાક 10 મિનિટનો રહેશે. અંદાજે સાડા સાત મિનિટનો સમયગાળો હશે જ્યારે પૃથ્વી પર અંધકાર છવાઈ જશે. આ દુર્લભ ખગોળીય ઘટના ભારતને અસર કરશે નહીં.
આ સ્થળોએ જોવા મળશે
ભારતીય સમય અનુસાર, સૂર્યગ્રહણ 8 એપ્રિલે રાત્રે 9.12 વાગ્યે શરૂ થશે અને 2.22 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. આ ગ્રહણ પ્રથમ વખત પૂર્વ એશિયા, અમેરિકા, કેનેડા, મેક્સિકો, આયર્લેન્ડ, ઈંગ્લેન્ડ, નોર્વે, પશ્ચિમ યુરોપ, એટલાન્ટિક, આર્કટિક, પેસિફિક, દક્ષિણ અમેરિકા જેવા દેશોમાં દેખાશે. નાસાના જણાવ્યા અનુસાર, તે સૌથી પહેલા મેક્સિકોના પ્રશાંત તટ પર સવારે 11:07 વાગ્યે દેખાશે. આ ગ્રહણ નાસાની સત્તાવાર વેબસાઇટ પર લાઇવ સ્ટ્રીમ કરવામાં આવશે.
સૂર્યગ્રહણ શું છે
જ્યારે ચંદ્ર એક સીધી રેખામાં એક બિંદુ તરીકે સૂર્ય અને પૃથ્વીની વચ્ચે આવે છે, ત્યારે તે સૂર્યને આવરી લે છે. જેના કારણે પૃથ્વી પર સૂર્યપ્રકાશ પડતો નથી અને તેને પૂર્ણ સૂર્યગ્રહણ માનવામાં આવે છે. વર્ષના પ્રથમ સૂર્યગ્રહણને ખાગ્રાસ સૂર્યગ્રહણ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. જો કે, સૂર્યગ્રહણના ચાર પ્રકાર છે, જે કુલ સૂર્યગ્રહણ, વાર્ષિક સૂર્યગ્રહણ, આંશિક સૂર્યગ્રહણ અને સંકર સૂર્યગ્રહણ તરીકે ઓળખાય છે.
