Astro News : હિંદુ ધર્મના વૈદિક ગ્રંથોમાં ઋષિઓ, મુનિઓ, યોગીઓ અને સંતોનું મહત્વપૂર્ણ યોગદાન છે. ઋષિઓ એ છે જેમને શાસ્ત્રોનું ઊંડું જ્ઞાન હોય છે. ઋષિઓ એ છે જે ઊંડાણપૂર્વક વિચારે છે. યોગીઓ તેમનું જીવન ભગવાનની ઉપાસનામાં વિતાવે છે. સંતો સમાજને સાચો માર્ગ બતાવે છે. ઋષિઓ સાચા માર્ગ પર ચાલે છે અને તપસ્વીઓ સંસારનો ત્યાગ કરીને ભગવાનને શોધે છે. જો સરળ ભાષામાં સમજીએ તો આ મુખ્ય તફાવતો છે. પરંતુ વૈદિક શાસ્ત્રોમાં તેમની અલગ અલગ ઓળખ અને મહત્વ પણ વિગતવાર સમજાવવામાં આવ્યું છે. આપણા ઇતિહાસમાં ઋષિઓ, ઋષિઓ, યોગીઓ અને સંતોનું એટલું જ યોગદાન છે જેટલું સુખી કુટુંબમાં વડીલોનું છે. હિન્દુ ધર્મના દરેક વૈદિક ગ્રંથમાં ઋષિ-મુનિઓનો ઉલ્લેખ છે.
વેદોમાં, ઋષિ એ એવા લોકોને આપવામાં આવેલું બિરુદ છે જેઓ તેમના શાસ્ત્રો વિશે બધું જ જાણે છે અને જેઓ દરેક વસ્તુ પાછળનું વિજ્ઞાન પણ જાણે છે. ઋષિઓ એ છે જેઓ બધું જ જાણે છે. તેઓ જે કહે છે તે ક્યારેય ખોટું નથી હોતું, તેથી તેમના દ્વારા આપવામાં આવેલ શ્રાપ અને આશીર્વાદ ક્યારેય વ્યર્થ જતા નથી. ઉદાહરણ તરીકે, મુર્વાસ ઋષિ દ્વારા આપવામાં આવેલા વરદાનને કારણે, કુંતીને બધા દેવ પુત્રો કરણ, યુધિષ્ઠિર, અર્જુન અને ભીમ મળ્યા. આપણે વૈદિક કાળના ઋષિઓને વૈજ્ઞાનિકો પણ કહી શકીએ. જેમ કે આજના મહાન વૈજ્ઞાનિકો જે કહે છે તેને કોઈ અવગણતું નથી. તેવી જ રીતે, સનાતન ધર્મમાં, 1000 વર્ષ પહેલાં ઋષિમુનિઓએ જે કહ્યું હતું તેને કોઈ નકારતું ન હતું.
હિન્દુ ધર્મ ગ્રંથોમાં ચાર પ્રકારના ઋષિઓનો ઉલ્લેખ છે. અગાઉ મહાનિષી જે ઋષિમુનિ પણ હતા તે પણ ઋષિ હતા. દ્વિતીય રાજ્ય ઋષિઃ જો કોઈ રાજા ઋષિમુનિઓની કક્ષાનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે તો તેને રાઝ શ્રી કહેવામાં આવે છે. ત્રીજા દેવ ઋષિઃ જો કોઈ ભગવાન ઘણું જ્ઞાન મેળવે તો તેને દેવ ઋષિ કહેવાય છે. જેમ કે નારદ મુનિ જે દેવ ઋષિ છે, ચૌટે બ્રહ્મા ઋષિ છે, બ્રહ્મ ઋષિ તે છે. જેમની પાસે અપાર આધ્યાત્મિક જ્ઞાન છે, જેમ કે બ્રહ્મ, ઋષિ, વશિષ્ઠ અને બ્રહ્મ ઋષિ વિશ્વામિત્ર જેઓ શ્રી રામજીના ગુરુ હતા.
મુનિ શબ્દ સંસ્કૃત શબ્દ મનન પરથી ઉતરી આવ્યો છે જેનો અર્થ થાય છે વિચારવા વાળાને મુનિ કહેવામાં આવે છે. તેમની વિચાર શક્તિ આપણા કરતા ઘણી આગળ છે.
હવે વાત કરીએ ઋષિ-મુનિઓ કોણ છે, આપણા શાસ્ત્રોમાં એક એવા ઋષિનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે જે હંમેશા સાચા માર્ગ પર ચાલે છે, જે ક્યારેય કોઈનું ખોટું નથી કરતા અને જેમણે કઠોર તપ કરીને જ્ઞાન મેળવ્યું છે તેમને સંત કહેવામાં આવ્યા છે જેથી તે સમાજને ફાયદો પહોંચાડી શકે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો સંતો એ લોકો છે જે સમાજને સાચો માર્ગ બતાવે છે.
હવે આપણે એ પણ જાણીએ કે સન્યાસી કોણ છે. સન્યાસી એ લોકો છે જેમણે આ સંસારનો ત્યાગ કર્યો છે. જેમણે આ દુનિયાની તમામ ભૌતિક વસ્તુઓનો ત્યાગ કર્યો છે માત્ર ભગવાનને શોધવા માટે. જો તમારા મનમાં આ પ્રશ્ન છે કે યોગીઓ કોણ છે, તો આ પણ જાણી લો. યોગીઓ પોતાને સંત કહે છે અને તેમનું આખું જીવન ભગવાનની ભક્તિમાં પસાર થાય છે.