નરક ચતુર્દશી, જેને છોટી દિવાળી અથવા કાલી ચૌદસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે દિવાળીના એક દિવસ પહેલા ઉજવવામાં આવતો એક મહત્વપૂર્ણ હિંદુ તહેવાર છે. આ વર્ષે નરક ચતુર્દશી (નરક ચતુર્દશી 2024) ગુરુવાર, 31 ઓક્ટોબરના રોજ ઉજવવામાં આવશે. આ તહેવાર નરકાસુર પર ભગવાન કૃષ્ણના વિજયની ઉજવણી કરે છે, જે અનિષ્ટ પર સારાની જીતનું પ્રતીક છે.
નરક ચતુર્દશીનું મહત્વ
આ દિવસ રાક્ષસ નરકાસુરનો અંત દર્શાવે છે, જેણે સ્વર્ગ અને પૃથ્વી પર આતંક મચાવ્યો હતો. ભગવાન કૃષ્ણએ તેમની પત્ની સત્યભામા સાથે મળીને નરકાસુરનો વધ કર્યો અને રાક્ષસ દ્વારા કેદ કરાયેલી હજારો સ્ત્રીઓને મુક્ત કરી. એવું માનવામાં આવે છે કે નરક ચતુર્દશી (નરક ચતુર્દશી 2024) ઉજવવાથી વ્યક્તિના જીવનમાંથી નકારાત્મકતા અને દુષ્ટતા દૂર થાય છે અને ઘરોમાં પ્રકાશ, સમૃદ્ધિ અને ખુશીઓ આવે છે. (Narak Chaturdashi)
આ તહેવાર વ્યક્તિગત શુદ્ધિકરણ સાથે પણ સંકળાયેલો છે. આ દિવસે, લોકો વહેલા ઉઠે છે અને સ્નાન કરે છે અને મલમ લગાવે છે, જે શરીર અને આત્મામાંથી અશુદ્ધિઓ દૂર કરે છે તેવું માનવામાં આવે છે. અભ્યંગ સ્નાન તરીકે ઓળખાતા આ ધાર્મિક સ્નાનને શુભ માનવામાં આવે છે અને તે દુષ્ટ આત્માઓને દૂર રાખવામાં મદદ કરે છે.
નરક ચતુર્દશી પર ઉજવણી અને પરંપરાઓ
નરક ચતુર્દશીના દિવસે, અંધકાર અને નકારાત્મક ઊર્જાને દૂર કરવા માટે ઘરોની સફાઈ કરવામાં આવે છે અને તેલના દીવા પ્રગટાવવામાં આવે છે. પરિવારો ભગવાન કૃષ્ણ અને દેવી કાલીની પૂજા કરે છે, સલામતી અને સમૃદ્ધિ માટે તેમના આશીર્વાદ માંગે છે. કેટલાક વિસ્તારોમાં દુષ્ટ શક્તિઓના વિનાશના પ્રતીક તરીકે ફટાકડા ફોડવાની પણ પરંપરા છે. મીઠાઈઓ અને ઉત્સવનો ખોરાક તૈયાર કરવામાં આવે છે, અને દિવાળીના તહેવારોના ભાગરૂપે દિવસને ખૂબ આનંદ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. નરક ચતુર્દશી દિવાળી માટે સ્વર સેટ કરે છે, જે અંધકાર પર પ્રકાશની જીત અને ત્યારબાદ આવતા આનંદી ઉત્સવોની શરૂઆત કરે છે. (Narak Chaudas 2024)
નરક ચતુર્દશી પર અભ્યંગ સ્નાનનું વિશેષ મહત્વ છે.
નરક ચતુર્દશી પર અભ્યંગ સ્નાન એ સૂર્યોદય પહેલા કરવામાં આવતું ધાર્મિક સ્નાન છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ સ્નાન શરીર અને આત્મા બંનેને શુદ્ધ કરે છે. તેમાં ત્વચાને શુદ્ધ કરવા માટે હળદર, ચંદન અને તેલ જેવા કુદરતી ઘટકોનું મિશ્રણ, ઘસવામાં આવે છે. આ પવિત્ર સ્નાનને ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે કારણ કે તે અશુદ્ધિઓ અને નકારાત્મકતાને દૂર કરવાનું પ્રતીક છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે ખાસ કરીને પરિવાર સાથે અભ્યંગ સ્નાન કરવાથી દુષ્ટતા દૂર થાય છે, સારું સ્વાસ્થ્ય જળવાય છે અને જીવનમાં સૌભાગ્ય આવે છે. તે નરક ચતુર્દશી અને નાની દિવાળીની પરંપરાઓનો આવશ્યક ભાગ છે.