આપણો દેશ ભારત દૈવી અને ચમત્કારિક રહસ્યોથી ભરેલો છે. અહીં એવા ઘણા તીર્થ સ્થાનો અને મંદિરો છે જેના રહસ્યો તમને ચોંકાવી દેશે. ઓડિશાના પુરીમાં આવેલું ભગવાન જગન્નાથ મંદિર આમાંથી એક છે. અહીંનો ઈતિહાસ ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ સાથે સંબંધિત છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ પવિત્ર મંદિરમાં રહેલી મૂર્તિઓમાં આજે પણ ભગવાન કૃષ્ણનું હૃદય ધબકે છે. કહેવાય છે કે આ મંદિરની રચના એવી છે કે તેમાં પડછાયો પણ નથી પડતો. એટલું જ નહીં મંદિરના ઘુમ્મટની નજીક કોઈ પક્ષી ઉડી શકતું નથી. આ જ કારણ છે કે દેશ-વિદેશમાંથી ભક્તો જગન્નાથ પુરી મંદિરમાં દર્શન કરવા આવે છે. હવે સવાલ એ છે કે જગન્નાથ મંદિરમાં શ્રી કૃષ્ણના હૃદયના ધબકારાનું રહસ્ય શું છે?
ભગવાન જગન્નાથ કોણ છે?
જ્યોતિષીઓ કહે છે કે શાસ્ત્રોમાં પુરાવા છે કે ભગવાન કૃષ્ણ જગન્નાથ છે. મત્સ્ય પુરાણમાં ઉલ્લેખ છે કે જગન્નાથ મંદિરમાં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ તેમના ભાઈ-બહેનો સાથે હાજર છે. તમામ મંદિરોમાં ભગવાનની મૂર્તિઓ અષ્ટધાતુ કે અન્ય કોઈ ધાતુ કે પથ્થરની બનેલી હોય છે, પરંતુ જગન્નાથ મંદિરમાં મૂર્તિઓ લીમડાના લાકડાની બનેલી હોય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે માલવાના રાજા ઇન્દ્રદ્યુમ્નને સ્વપ્નમાં શ્રી કૃષ્ણ દ્વારા લીમડાના ઝાડમાંથી પોતાની અને તેના ભાઈ-બહેન બલભદ્ર અને સુભદ્રાની મૂર્તિઓ બનાવવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો, ત્યારબાદ રાજા ઇન્દ્રદ્યુમ્ને આ મંદિરનું નિર્માણ કર્યું હતું.
જગન્નાથ મંદિરમાં ભગવાનનું હૃદય ધબકે છે
માન્યતા અનુસાર, જગન્નાથ મંદિરના ગર્ભગૃહમાં ભગવાન જગન્નાથ, બલભદ્ર અને સુભદ્રાની મૂર્તિઓ છે, જે દર 12 વર્ષે બદલવામાં આવે છે. જ્યારે મંદિરની મૂર્તિઓ બદલવામાં આવે છે, ત્યારે મૂર્તિઓમાંથી બ્રહ્મ પદાર્થ કાઢીને નવી મૂર્તિઓમાં લગાવવામાં આવે છે. બ્રહ્મ પદાર્થને શ્રી કૃષ્ણનું હૃદય માનવામાં આવે છે. જગન્નાથ મંદિરના પૂજારીઓ કહે છે કે જ્યારે તેઓ ભગવાનનું હૃદય નવી મૂર્તિઓમાં મૂકે છે, ત્યારે તેઓ તેમના હાથમાં કંઈક કૂદકા મારતા અનુભવે છે. મંદિરના પૂજારીઓનું માનવું છે કે આ બ્રહ્મ પદાર્થ છે, જે અષ્ટધાતુથી બનેલો છે. પણ આ બ્રહ્મ પદાર્થ જીવંત અવસ્થામાં છે. આ બ્રહ્મ પદાર્થને જોનાર વ્યક્તિ અંધ બની શકે છે અથવા મૃત્યુ પામે છે. તેથી, બ્રહ્મા પદાર્થને બદલતી વખતે, પૂજારીઓની આંખો પર રેશમી પટ્ટીઓ બાંધવામાં આવે છે.
જગન્નાથ મંદિરમાં પડછાયો કેમ નથી?
જગન્નાથ મંદિરનું સ્થાન અને ડિઝાઇન એવી રીતે બનાવવામાં આવી છે કે તેનો સૂર્ય સાથે સીધો સંપર્ક થાય. એટલે કે, મંદિર એવી રીતે આવેલું છે કે સૂર્યના કિરણો કોઈપણ પડછાયા વિના સીધા મંદિર પર પડે છે. જેના કારણે સૂર્યના કિરણો મંદિર પર પડે છે અને મંદિર પર જ પડછાયો સર્જાય છે. મંદિરની રચના પર પડછાયો હોવાને કારણે તે જમીન સુધી પહોંચતો નથી કે દેખાતો નથી. જો કે, વિજ્ઞાન પાસે મંદિરની છાયા સંબંધિત ચોક્કસ માહિતી નથી.
ભગવાન જગન્નાથની આંખો કેમ મોટી હોય છે?
તેમની આંખો સાથે જોડાયેલી કેટલીક પૌરાણિક કથાઓ છે. બીજી એક કથા અનુસાર જ્યારે ભગવાન જગન્નાથ ઈન્દ્રદ્યુમ્ન નામના રાજાના રાજ્યમાં ગયા ત્યારે ત્યાંના લોકો તેમની ભવ્યતા જોઈને દંગ રહી ગયા. તેની આંખો આશ્ચર્યથી મોટી થઈ ગઈ. ભગવાન જગન્નાથે તેમની ભક્તિ સ્વીકારીને આંખો પહોળી કરી દીધી હતી.
જગન્નાથ પુરીની મુલાકાત લેવાનો યોગ્ય સમય?
જો કે પુરીમાં જગન્નાથની યાત્રાનો સમય જૂન મહિનામાં છે, પરંતુ ત્યારબાદ અહીં ઘણી ભીડ જોવા મળે છે. જો તમે પુરી પ્રદેશની મુલાકાત લેવા માંગતા હોવ તો અહીં જવાનો શ્રેષ્ઠ સમય ઓક્ટોબરથી માર્ચ વચ્ચેનો છે.
