નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે પોતાના વચગાળાના બજેટમાં સેનાને મજબૂત કરવા સંરક્ષણ વધાર્યું છે. આ બજેટ જોઈને ચીન અને પાકિસ્તાન પણ ચોંકી ગયા છે. આ વધારો 6.17 ટકા થયો છે. હકીકતમાં, વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા એટલે કે પૂર્વ લદ્દાખમાં LAC પર ચીન સાથે ચાલી રહેલા અવરોધ અને ગયા વર્ષે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં સુરક્ષા દળો પર થયેલા અનેક આતંકવાદી હુમલાઓને કારણે આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
આ સિવાય વર્તમાન નાણાકીય વર્ષના સંરક્ષણ બજેટમાં આર્મી, નેવી અને ઈન્ડિયન એરફોર્સ માટે કેટલું બજેટ ફાળવવામાં આવ્યું છે તેની કોઈ માહિતી આપવામાં આવી નથી. નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે કુલ સંરક્ષણ બજેટ રૂ. 6.2 લાખ કરોડ છે, જેમાં રૂ. 1.41 લાખ કરોડનું સંરક્ષણ પેન્શન પણ સામેલ છે – જે અગાઉના નાણાકીય વર્ષમાં ફાળવવામાં આવેલા રૂ. 5.94 લાખ કરોડ કરતાં માત્ર 4.3 ટકા વધુ છે. ખાસ વાત એ છે કે આ વખતે દેશના કુલ બજેટમાં રક્ષા બજેટનો હિસ્સો 13.04 ટકા રહેવાનો છે.
સંરક્ષણમાં નવીનતા પર ભાર
તેમના બજેટ ભાષણમાં, નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે ટેક સેવી યુવાનો અથવા કંપનીઓને ડીપ ટેક્નોલોજી માટે લાંબા ગાળાની લોન આપવાની જાહેરાત કરી છે. આ માટે સરકારે 1 લાખ કરોડ રૂપિયાના ફંડની જાહેરાત કરી છે. ઉપરાંત, સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સ્ટાર્ટ-અપ્સને કર લાભો આપવામાં આવ્યા છે. 2024-25 માટે ત્રણ સંરક્ષણ સેવાઓ માટે મૂડી બજેટ ફાળવણી રૂ. 1.72 લાખ કરોડ છે – જે અગાઉના નાણાકીય વર્ષમાં રૂ. 1.62 લાખ કરોડ હતી. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, સંરક્ષણ બજેટમાં મામૂલી વધારાનું મુખ્ય કારણ સશસ્ત્ર દળો દ્વારા મર્યાદિત નવા કરાર પર હસ્તાક્ષર અને નિર્ધારિત ચૂકવણી અને ડિલિવરીમાં ઘટાડો છે. આ 2023-24 માટે મૂડી બજેટ માટે રૂ. 1.57 લાખ કરોડના સુધારેલા અંદાજમાં પણ પ્રતિબિંબિત થાય છે, જે નાણાકીય વર્ષમાં ફાળવવામાં આવેલા રૂ. 1.62 લાખ કરોડ કરતાં ઓછું હતું.
સંરક્ષણ એકંદર આવક બજેટ
સંરક્ષણ મંત્રાલયે પોતાના નિવેદનમાં કહ્યું કે આ બજેટ સાથે હાલના Su-30 કાફલાને વધુ વિસ્તૃત કરવામાં આવશે. ઉપરાંત, હાલના મિગ-29, ટ્રાન્સપોર્ટ એરક્રાફ્ટ સી-295 અને મિસાઈલ સિસ્ટમ માટે અદ્યતન એન્જિનના સંપાદન માટે ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવશે. માહિતી અનુસાર, જનરલ નેક્સ્ટના ડેક બેઝ્ડ ફાઈટર પ્લેન, સબમરીન, સર્વે વેસલ્સ જેવા પ્રોજેક્ટ પૂરા કરવામાં આવશે. સંરક્ષણનું એકંદર રેવન્યુ બજેટ પણ, જેમાં બળતણ, દારૂગોળો અને અસ્કયામતોની જાળવણીની સાથે સશસ્ત્ર દળોના પગાર અને ભથ્થાનો સમાવેશ થાય છે.
આ તમામ બાબતો માટે 2.82 લાખ કરોડ રૂપિયાનું બજેટ ફાળવવામાં આવ્યું છે. જે પાછલા નાણાકીય વર્ષમાં રૂ. 2.7 લાખ કરોડ કરતાં સહેજ વધુ છે. આમાં ત્રણ સેવાઓ હેઠળ અગ્નિપથ યોજના માટે 5,979 કરોડ રૂપિયાની ફાળવણીનો પણ સમાવેશ થાય છે. સંરક્ષણ મંત્રાલયે કહ્યું કે પગાર સિવાયના મહેસૂલ ખર્ચ માટે 92,088 કરોડ રૂપિયા નક્કી કરવામાં આવ્યા છે, જે નાણાકીય વર્ષ 2022-23 કરતાં 48 ટકા વધુ છે.
પેન્શનમાં બજેટ વધારો
સંરક્ષણ પેન્શન બજેટમાં લગભગ બે ટકાનો વધારો થયો અને તે 1.41 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ ગયો. વન રેન્ક વન પેન્શન સ્કીમમાં સુધારા સાથે પેન્શનમાં વધારો અને રૂ. 28,138 કરોડની બાકી રકમને ધ્યાનમાં રાખીને, ગયા નાણાકીય વર્ષમાં તેમાં 16 ટકાનો વધારો જોવા મળ્યો હતો. બજેટના અન્ય હાઇલાઇટ્સમાં, છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં સરહદી વિસ્તારોમાં ઇન્ફ્રા ડેવલપમેન્ટમાં તેજી આવી છે. આ વર્ષે રક્ષા મંત્રાલય હેઠળના બોર્ડર રોડ ઓર્ગેનાઈઝેશનના વર્ક બજેટને 30 ટકા વધારીને 6,500 કરોડ રૂપિયા કરવામાં આવ્યું છે.
તેમના બજેટમાં વધારો
બજેટમાં લદ્દાખમાં 13,700 ફૂટની ઉંચાઈ પર ન્યોમા એરફિલ્ડનો વિકાસ, આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓમાં ભારતની સૌથી દક્ષિણી પંચાયત સાથે કાયમી પુલ કનેક્ટિવિટી, હિમાચલ પ્રદેશમાં 4.1 કિમી વ્યૂહાત્મક રીતે મહત્વપૂર્ણ શિંકુ લા ટનલ, અરુણાચલ પ્રદેશમાં નેચીફુ ટનલ અને ઘણા પ્રોજેક્ટ સામેલ છે. . નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે ભારતીય કોસ્ટ ગાર્ડ (ICG)ને રૂ. 7,651.8 કરોડની ફાળવણી કરવામાં આવી છે, જે 2023-24ની ફાળવણી કરતાં 6.31 ટકા વધુ છે.
તેમાંથી રૂ. 3,500 કરોડ માત્ર કેપેક્સ પર જ ખર્ચવાના છે. 2024-25 માટે ભૂતપૂર્વ સૈનિક કલ્યાણ યોજનાની કુલ ફાળવણી છેલ્લા નાણાકીય વર્ષ માટે કરાયેલી ફાળવણી કરતાં 28 ટકા વધુ છે અને તે રૂ. 6,968 કરોડ છે. ડિફેન્સ રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઓર્ગેનાઈઝેશન (DRDO) માટે બજેટરી ફાળવણી ગયા નાણાકીય વર્ષમાં રૂ. 23,263.89 કરોડથી વધારીને 2024-25માં રૂ. 23,855 કરોડ કરવામાં આવી છે.
