ગુજરાતના કચ્છ જિલ્લામાં બુધવારે સવારે 3.2ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો. ભૂકંપના કારણે કોઈ જાનહાનિ કે જાનમાલને નુકસાન થવાના સમાચાર નથી. ગાંધીનગર સ્થિત ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ અર્થક્વેક રિસર્ચ (ISR)ના જણાવ્યા અનુસાર સવારે 10.24 વાગ્યે ભૂકંપ આવ્યો હતો. તેનું કેન્દ્ર ભચાઉથી ઉત્તર-ઉત્તરપૂર્વમાં 23 કિલોમીટર દૂર આવેલું હતું.
ગયા મહિને 3 થી વધુની તીવ્રતાના ચાર ભૂકંપ આવ્યા
ગયા મહિને, પ્રદેશમાં 3 થી વધુની તીવ્રતાની ચાર ધરતીકંપની ગતિવિધિઓ નોંધવામાં આવી હતી, જેમાં ત્રણ દિવસ પહેલા 3.2 તીવ્રતાનો ભૂકંપનો સમાવેશ થાય છે, જેનું કેન્દ્ર ભચાઉ નજીક પણ હતું. જિલ્લામાં 23મી ડિસેમ્બરે 3.7ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો અને 7મી ડિસેમ્બરે 3.2ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો. ગત વર્ષે 18 નવેમ્બરે કચ્છમાં ચારની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો. આ પહેલા 15 નવેમ્બરે ઉત્તર ગુજરાતના પાટણમાં 4.2ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો.
ઉચ્ચ જોખમ સંવેદનશીલ વિસ્તાર
ગુજરાત ભૂકંપની દ્રષ્ટિએ અત્યંત જોખમી સંવેદનશીલ વિસ્તારમાં આવે છે. ગુજરાત સ્ટેટ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ ઓથોરિટી (GSDMA)ના ડેટા અનુસાર, છેલ્લા 200 વર્ષમાં ગુજરાતમાં નવ મોટા ભૂકંપ આવ્યા છે.
26 જાન્યુઆરી 2001ના રોજ વિનાશ થયો હતો
GSDMA અનુસાર, 26 જાન્યુઆરી 2001ના રોજ આવેલો કચ્છનો ભૂકંપ છેલ્લી બે સદીઓમાં ભારતમાં આવેલો ત્રીજો સૌથી મોટો અને બીજો સૌથી વિનાશક ધરતીકંપ હતો. ભૂકંપમાં જિલ્લાના ઘણા શહેરો અને ગામો લગભગ સંપૂર્ણપણે નાશ પામ્યા હતા, જેમાં લગભગ 13,800 લોકો માર્યા ગયા હતા અને 1.67 લાખ અન્ય ઘાયલ થયા હતા.
ભૂકંપ શા માટે થાય છે?
પૃથ્વીની અંદર 7 પ્લેટ્સ છે, જે સતત ફરતી રહે છે. આ પ્લેટો જ્યાં ટકરાય છે તે ઝોનને ફોલ્ટ લાઇન કહેવામાં આવે છે. વારંવાર અથડામણને કારણે પ્લેટોના ખૂણા વળાંક આવે છે. જ્યારે ખૂબ દબાણ વધે છે, ત્યારે પ્લેટો તૂટવાનું શરૂ કરે છે. નીચેની ઉર્જા બહાર નીકળવાનો માર્ગ શોધે છે અને વિક્ષેપ પછી ભૂકંપ આવે છે.
જાણો ભૂકંપના કેન્દ્ર અને તીવ્રતાનો અર્થ શું છે?
ધરતીકંપનું કેન્દ્ર એ સ્થળ છે જેની નીચે પ્લેટોમાં હલનચલનને કારણે ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય ઉર્જા બહાર આવે છે. આ જગ્યાએ ભૂકંપના સ્પંદનો વધુ તીવ્ર હોય છે. વાઇબ્રેશનની આવર્તન જેમ જેમ વધે છે તેમ તેમ તેની અસર ઘટતી જાય છે. તેમ છતાં, જો રિક્ટર સ્કેલ પર 7 કે તેથી વધુની તીવ્રતા સાથે ધરતીકંપ આવે છે, તો આંચકો 40 કિમીની ત્રિજ્યામાં મજબૂત છે. પરંતુ તે તેના પર પણ આધાર રાખે છે કે સિસ્મિક આવર્તન ઉપરની તરફ છે કે નીચે તરફ. જો કંપનની આવર્તન વધુ હોય તો ઓછા વિસ્તારને અસર થશે.
ભૂકંપની તીવ્રતા કેવી રીતે માપવામાં આવે છે અને માપન માપ શું છે?
રિક્ટર સ્કેલનો ઉપયોગ કરીને ભૂકંપ માપવામાં આવે છે. તેને રિક્ટર મેગ્નિટ્યુડ ટેસ્ટ સ્કેલ કહેવામાં આવે છે. ધરતીકંપને રિક્ટર સ્કેલ પર 1 થી 9 સુધી માપવામાં આવે છે. ભૂકંપ તેના કેન્દ્ર એટલે કે એપીસેન્ટરથી માપવામાં આવે છે. ધરતીકંપ દરમિયાન પૃથ્વીની અંદરથી મુક્ત થતી ઊર્જાની તીવ્રતા માપવામાં આવે છે. આ તીવ્રતા ભૂકંપની તીવ્રતા નક્કી કરે છે.
