આ દિવસોમાં બિહારમાં બે પશ્ચિમી પવનો જોરદાર છે. જ્યારે કુદરતી પશ્ચિમી પવનોએ લોકોને ધ્રૂજવા મજબૂર કર્યા છે, ત્યારે અન્ય રાજકીય પશ્ચિમી પવનો (રાજકીય સમાચાર દિલ્હીથી પહોંચતા)એ રાજધાની પટના સહિત સમગ્ર રાજ્યમાં રાજકીય તાપમાનમાં વધારો કર્યો છે. પટનાથી દિલ્હી સુધી બેઠકોનો દોર ચાલી રહ્યો છે. રાજ્યના મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર ગમે ત્યારે પલટવારની જાહેરાત કરી શકે છે. આ કારણે ત્રણેય છાવણી (RJD-JDU-BJP)માં બેચેની, અટકળો અને અફવાઓનું બજાર ગરમ છે.
જો નીતિશ આરજેડી-કોંગ્રેસ અને ડાબેરી પક્ષોને છોડીને ભાજપ સાથે ફરી સરકાર બનાવે છે, તો 17 મહિનામાં આ તેમનો બીજો યુ-ટર્ન હશે. અગાઉ ઓગસ્ટ 2022માં તેમણે ભાજપ છોડીને તેમના જૂના સમાજવાદી મિત્ર અને કથિત મોટા ભાઈ લાલુ યાદવ સાથે સરકાર બનાવી હતી. તે ગઠબંધન સરકારમાં JDU-RJD ઉપરાંત કોંગ્રેસ અને ડાબેરી પક્ષો પણ સાથે હતા. તેને ગ્રાન્ડ એલાયન્સ નામ આપવામાં આવ્યું હતું. ત્યારે નીતીશે આરોપ લગાવ્યો હતો કે ભાજપ તેમની પાર્ટીને તોડવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. જાન્યુઆરી 2014 સુધીમાં નીતીશ ફરી એક વાર એ જ બિંદુએ પહોંચી ગયા હતા. આવી સ્થિતિમાં સવાલો ઉઠી રહ્યા છે કે નીતીશની એવી કઇ મજબૂરી હતી કે માત્ર 17 મહિનામાં તેમને યુ-ટર્ન લેવાની ફરજ પડી હોય તેવું લાગી રહ્યું છે.
સાત સાંસદો ભાજપના સંપર્કમાં હતા
મીડિયા રિપોર્ટ્સમાં દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે જેડીયુના સાત વર્તમાન સાંસદ ભાજપના સંપર્કમાં હતા. હાલમાં જેડીયુના લોકસભામાં 16 સાંસદો છે. તેમાંથી સાત સાંસદ એવા હતા જેમની જીત એનડીએના સામાજિક સમીકરણને કારણે થઈ હતી પરંતુ ઈન્ડિયા એલાયન્સ હેઠળ રચાયેલા સમીકરણમાં તેમની જીતની શક્યતાઓ ઘટી રહી હતી. આથી આ સાતેય સાંસદો જેડીયુ છોડીને ભાજપમાં જોડાવાની તૈયારી કરી રહ્યા હતા.
લાલન સિંહ સિવાય બાકીના ભાજપના સમર્થકો
જેડીયુના 16 સાંસદોમાંથી મોટાભાગના સાંસદો ફરીથી ભાજપ સાથે જવાના પક્ષમાં હતા. તેમાંથી માત્ર લાલન સિંહ જ ભાજપ સાથે મિત્રતાનો વિરોધ કરી રહ્યા હતા. નીતીશ કદાચ સમજી ગયા હતા કે જો તેઓ આરજેડી સાથે ચાલુ રાખશે તો તેમની પાર્ટી તૂટી શકે છે. આ ભંગાણના ડરને કારણે, ડિસેમ્બરના અંતિમ દિવસોમાં, તેમણે લાલન સિંહને પાર્ટી અધ્યક્ષ પદેથી હટાવી દીધા અને પોતે પાર્ટીની કમાન સંભાળી લીધી. તે સમયે પણ એવી અટકળો હતી કે લાલન સિંહ લાલુ પરિવારની નજીક આવી રહ્યા છે અને તેઓ આરજેડીની તરફેણમાં કેટલાક ધારાસભ્યોને તોડી શકે છે.
ઈન્ડિયા એલાયન્સમાં ઉપેક્ષા
ગત વર્ષે નીતીશના પ્રયાસો બાદ 28 વિપક્ષી પાર્ટીઓનું ગઠબંધન ઈન્ડિયા એલાયન્સ અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતું. નીતિશને આશા હતી કે તે મહાગઠબંધનમાં તેમને પ્રમુખ અથવા કન્વીનર બનાવવામાં આવશે, પરંતુ જ્યારે મમતા બેનર્જીએ તેમના નામ પર અડચણ ઉભી કરી અને તાજેતરની વર્ચ્યુઅલ મીટિંગમાં જ્યારે રાહુલે સીતારામ યેચુરીના પ્રસ્તાવ પર મમતા બેનર્જી પાસેથી મંજૂરી માંગી. તેમને કન્વીનર બનાવો.જ્યારે નીતીશને તે લેવા વિશે કહેવામાં આવ્યું ત્યારે તેને દુઃખ થયું. તેણે તેને માત્ર ઉપેક્ષા તરીકે જ નહીં પણ અપમાન તરીકે પણ લીધું. ત્યારથી, તેમણે વધુને વધુ તેમના સ્ત્રોતોને ભાજપ સાથે વ્યવહાર કરવાની મંજૂરી આપી.
રામ લાલાના અભિષેક પછીના સંજોગો
અયોધ્યામાં ભવ્ય રામ મંદિરના નિર્માણ અને રામ લાલાના ભવ્ય અભિષેક પછી વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની તરફેણમાં વહેતી હિન્દુત્વની લહેર નીતિશ કુમારે અનુભવી હતી. તેમને સમજાયું કે ઈન્ડિયા એલાયન્સના કારણે સર્જાયેલા સામાજિક સમીકરણમાં જીતની કોઈ ગેરંટી નથી. આ સિવાય કોંગ્રેસ તેમનું અપમાન કરી રહી છે, RJD સાથે સીટ વહેંચણીને લઈને સમસ્યા છે અને તેમના સાંસદો છૂટા પડી જવાનો ભય છે, તેથી મોદીની લોકપ્રિયતા અને તેમની સરકારની કલ્યાણકારી યોજનાઓનો લાભ જીતવાની ફોર્મ્યુલાનો એક ભાગ બની રહ્યો છે. જાળવી રાખવું જોઈએ.
કોંગ્રેસ પર આંગળી
મોટી વાત એ છે કે 2017માં જ્યારે નીતીશ કુમારે આરજેડી સાથે ગઠબંધન તોડીને પહેલીવાર ભાજપ સાથે સરકાર બનાવી ત્યારે તેમણે આરજેડીને દોષી ઠેરવ્યો હતો, પરંતુ આ વખતે નીતીશ આ માટે કોંગ્રેસ પર આરોપ લગાવી રહ્યા છે. રાહુલ કન્વીનરના મુદ્દે નીતિશની આંખનો કાંટો તો બન્યા જ પરંતુ ઈન્ડિયા એલાયન્સમાં સીટ વહેંચણી છોડીને ભારત જોડો ન્યાય યાત્રા પર નીકળી પડ્યા. બીજી તરફ નીતીશે કર્પૂરી ઠાકુર જયંતિના બહાને આરજેડીમાં ભત્રીજાવાદને પણ નિશાન બનાવ્યો છે.
