અલીગઢ મુસ્લિમ યુનિવર્સિટી (AMU)ના લઘુમતી દરજ્જા પર સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય આવી ગયો છે. જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડના કાર્યકાળનો આજે છેલ્લો દિવસ છે અને આજે તેમણે આ કેસમાં મહત્વનો ચુકાદો આપ્યો છે. તેમણે પોતે નિર્ણય વાંચ્યો હતો, જે મુજબ અલીગઢ મુસ્લિમ યુનિવર્સિટીનો લઘુમતી દરજ્જો હાલ સુધી અકબંધ રહેશે. સુપ્રીમ કોર્ટની બીજી બેંચ આ કેસની વધુ સુનાવણી કરશે. આનો મતલબ એ છે કે સુપ્રીમ કોર્ટે હજુ એ નક્કી કર્યું નથી કે AMU લઘુમતી સંસ્થા છે કે નહીં.
કેસનો નિર્ણય 4:3 બહુમતીથી લેવામાં આવ્યો છે. જસ્ટિસ સૂર્યકાન્ત, જસ્ટિસ દીપાંકર દત્તા અને જસ્ટિસ એસસી શર્માએ અસંમતિ દર્શાવી છે. બાકીના 4 સંમત છે, જેમાં ચીફ જસ્ટિસ સિવાય જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના, જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલા, મનોજ મિશ્રાનો સમાવેશ થાય છે. સુપ્રીમ કોર્ટે આ કેસમાં અઝીઝ બાશાના નિર્ણયને રદ કરી દીધો છે. કેસમાં જે પણ નિર્ણય આવશે તેની અસર જામિયા મિલિયા ઇસ્લામિયા યુનિવર્સિટી પર પણ પડશે. તે જ સમયે, નિર્ણય સાથે, 60 વર્ષથી ચાલી રહેલો વિવાદ પણ બંધ થઈ ગયો છે, કારણ કે યુનિવર્સિટીના લઘુમતી દરજ્જાને લઈને વિવાદ 1968 થી ચાલી રહ્યો છે અને આજ સુધી ઘણી સુનાવણી થઈ છે.
કાયદો બધા માટે સમાન છે, કોઈની સાથે ભેદભાવ ન કરી શકે
ચુકાદો વાંચતા, CJI ચંદ્રચુડે કહ્યું કે શૈક્ષણિક સંસ્થાને લઘુમતી દરજ્જો નકારી શકાય નહીં કારણ કે તે સંસદીય કાયદા દ્વારા સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. આવા ઇન્સ્ટોલેશન સાથે સંકળાયેલા વિવિધ પરિબળો અને અન્ય પાસાઓ ધ્યાનમાં લેવા જોઈએ. કોઈપણ ધાર્મિક સમુદાય કોઈપણ સંસ્થાની સ્થાપના કરી શકે છે, પરંતુ તેને ચલાવી શકતો નથી.
બંધારણની કલમ 30A હેઠળ સંસ્થાને લઘુમતીનો દરજ્જો આપવા માટેના માપદંડ શું છે? સુપ્રીમ કોર્ટ સારી રીતે જાણે છે. કલમ 30 નબળી પડી જશે જો તેની જોગવાઈઓ બંધારણના અમલમાં આવ્યા પહેલા સ્થપાયેલી સંસ્થાઓને લાગુ કરવામાં આવે અને બંધારણના અમલમાં આવ્યા પછી સ્થપાયેલી સંસ્થાઓને નહીં. મતભેદો કરીને બંધારણના આ કાયદાને નબળો પાડી શકાય નહીં.
1968થી લઘુમતી દરજ્જા પર વિવાદ ચાલી રહ્યો છે
તમને જણાવી દઈએ કે સુપ્રીમ કોર્ટની 3 સભ્યોની બેન્ચ અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના 2006ના નિર્ણય વિરુદ્ધ દાખલ અરજી પર સુનાવણી કરી રહી હતી. હાઈકોર્ટે અલીગઢ મુસ્લિમ યુનિવર્સિટીને લઘુમતી સંસ્થાનો દરજ્જો આપવાનો ઈન્કાર કરી દીધો હતો. વર્ષ 2019 માં, આ કેસ 7 ન્યાયાધીશોની બેંચને સોંપવામાં આવ્યો હતો, જેની અધ્યક્ષતા ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ કરી રહ્યા હતા. આ બેન્ચે કલમ 30ની જોગવાઈઓને ધ્યાનમાં રાખીને કેસની સુનાવણી કરી અને નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો.
8 દિવસની સતત સુનાવણી બાદ આજે ચુકાદો જાહેર કરવામાં આવ્યો છે. તમને જણાવી દઈએ કે આ પહેલા વર્ષ 1968માં એસ. અઝીઝ બાશા વિરુદ્ધ યુનિયન ઓફ ઈન્ડિયા કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાનો ચુકાદો આપ્યો હતો. તે સમયે યુનિવર્સિટીને કેન્દ્રીય યુનિવર્સિટી તરીકે વર્ણવવામાં આવી હતી. વર્ષ 1981 માં, અલીગઢ મુસ્લિમ યુનિવર્સિટી એક્ટ 1920 માં સુધારો કરવામાં આવ્યો અને તેનો લઘુમતી દરજ્જો પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવ્યો. આ પુનઃસ્થાપનને અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટમાં પડકારવામાં આવ્યો અને મામલો સુપ્રીમ કોર્ટમાં પહોંચ્યો.
