Chandrayan 4 : ભારતે ગયા વર્ષે ઓગસ્ટમાં ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક ચંદ્રયાન-3નું સફળતાપૂર્વક લેન્ડિંગ કરીને ઈતિહાસ રચ્યો હતો. હવે ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો ચંદ્રયાન-4 પર ઝડપથી કામ કરી રહ્યા છે. આ મિશનનો ઉદ્દેશ્ય માત્ર ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરવાનો નથી પરંતુ ત્યાંથી માટી અને અન્ય સામગ્રી સાથે પૃથ્વી પર પાછા ફરવાનો પણ છે. હવે સવાલ એ ઊભો થાય છે કે ISRO પોતાના ચોથા ચંદ્ર મિશન દરમિયાન ચંદ્રના કયા ભાગ પર લેન્ડ થવા જઈ રહ્યું છે. સ્પેસ એપ્લીકેશન સેન્ટર (SAC)ના ડાયરેક્ટર નિલેશ દેસાઈએ આ વાતનો ખુલાસો કર્યો હતો.
નિલેશ દેસાઈએ જણાવ્યું કે ચંદ્રયાન-4ની લેન્ડિંગ સાઈટ શિવ શક્તિ પોઈન્ટની નજીક હશે. શિવ શક્તિ પોઈન્ટ એ જગ્યા છે જ્યાં ભારતનું ચંદ્રયાન-3 સફળતાપૂર્વક ચંદ્ર પર ઉતર્યું હતું. વિઓન ન્યૂઝના સમાચાર મુજબ દેસાઈએ કહ્યું કે શિવ શક્તિ પોઈન્ટ દક્ષિણ ધ્રુવની સૌથી નજીક છે. આ સ્થળ સ્થાયી રૂપે છાયાવાળા વિસ્તારોમાં સંભવિત પાણી અને બરફના થાપણો ધરાવવા માટે જાણીતું છે. ચંદ્રનો એક દિવસ પૃથ્વીના લગભગ 14 દિવસ જેટલો છે. આ મિશનનું જીવન પણ એવું જ હશે. આ પછી, આગામી 14 દિવસ ચંદ્ર પર અત્યંત ઠંડા અને કઠોર દિવસોનો સામનો કરવો પડશે. મલ્ટિ-લોન્ચ, મલ્ટિ-મોડ્યુલ અભિગમ દર્શાવતું ચંદ્રયાન-4 ISRO માટે એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે. હેવી-લિફ્ટ LVM-3 અને વિશ્વસનીય PSLV રોકેટ મિશનની સફળતા માટે જરૂરી વિવિધ પેલોડ વહન કરશે.
ચંદ્રયાન-3નો હેતુ શું છે?!
ચંદ્રયાન-4નો પ્રાથમિક ઉદ્દેશ્ય ચંદ્રની સપાટી પરથી નમૂનાઓ એકત્રિત કરવાનો છે અને તેને વૈજ્ઞાનિક વિશ્લેષણ માટે આપણા ગ્રહ પર પરત કરવાનો છે. અત્યાર સુધી માત્ર અમેરિકા, રશિયા અને ચીન જ આ સિદ્ધિ મેળવી શક્યા છે. આ મિશનમાં પાંચ અવકાશયાન મોડ્યુલનો સમાવેશ થાય છે. આ મહત્વાકાંક્ષી પ્રયાસમાં કેટલાક પડકારો છે. ખાસ કરીને ઉતરાણ સ્થળની નજીકનો ખરબચડો ભૂપ્રદેશ અને ઢાળવાળી ઢોળાવ. સુરક્ષિત ઉતરાણ સુનિશ્ચિત કરવા માટે ISRO એન્જિનિયરોને ચોક્કસ લેન્ડિંગ તકનીકો અને અદ્યતન નેવિગેશન સિસ્ટમ્સ વિકસાવવાનું કામ સોંપવામાં આવ્યું છે.
