ભારત હવે અવકાશની દુનિયામાં સંશોધનમાં ઘણું આગળ નીકળી ગયું છે. આ શ્રેણીમાં આપણો દેશ વધુ એક ચમત્કાર કરવા જઈ રહ્યો છે. ભારત પ્રથમ વખત સ્વદેશી રોકેટનો ઉપયોગ કરીને અવકાશમાં જૈવિક પ્રયોગો કરી રહ્યું છે. પોલર સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ (પીએસએલવી)ના આગામી પ્રક્ષેપણમાં એક નહીં, પરંતુ ત્રણ જૈવિક પ્રયોગો અવકાશમાં કરવામાં આવશે, જેમાં જીવંત કોષોને રોકેટ દ્વારા મોકલવામાં આવશે.
અવકાશની શૂન્યતામાં જીવંત વસ્તુઓને જીવંત રાખવી એ ખૂબ જ પડકારજનક કાર્ય છે. ભારત સ્પિનચ, કાઉપીઆ અને આંતરડાના બેક્ટેરિયા જેવા છોડમાંથી જીવંત જૈવિક સામગ્રી ઉડાડશે – PSLV ઓર્બિટલ એક્સપેરિમેન્ટલ મોડ્યુલ-4 (POEM-4) પર ત્રણ અલગ-અલગ પ્રયોગો ઉડાવવાની યોજના છે. તે જાણીતું છે કે અવકાશમાં કોઈપણ જીવને જીવંત રાખવું એ એક પડકાર છે કારણ કે તમામ જીવન સહાયક સિસ્ટમો નાના સીલબંધ બોક્સમાં પ્રદાન કરવાની હોય છે.
ISROના અધ્યક્ષ ડૉ. એસ સોમનાથે જણાવ્યું હતું કે, “આ પ્રકારના પ્રથમ પ્રયાસમાં, ISRO ભારતમાંથી અવકાશમાં જીવંત જૈવિક પ્રયોગો કરી રહ્યું છે. આપણે ટૂંક સમયમાં જ એસ્ટ્રોબાયોલોજી પર અભ્યાસ શરૂ કરવો પડશે, અને હવે ISRO PSLV પ્રાયોગિક પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરીને એક સંપૂર્ણ નવી કવિતા લખશે અને ભારતીય જીવવિજ્ઞાનીઓને અવકાશના પ્રતિકૂળ વાતાવરણમાં જીવન કેવી રીતે ટકી શકે છે તેના તમામ પાસાઓનું અન્વેષણ કરવા દેશે.
C-60 નામનું PSLVનું આગામી મિશન ખૂબ જ ટૂંક સમયમાં નિર્ધારિત છે. વાસ્તવમાં આ એક ખૂબ જ વિશાળ પ્રાયોગિક મિશન છે, જેનો મુખ્ય પ્રયોગ સ્પેસ ડોકિંગ એક્સપેરીમેન્ટ (SPADEX) છે, જ્યાં ISRO પ્રથમ વખત અવકાશમાં બે ભારતીય ઉપગ્રહોનું ડોકીંગ અને અનડોકિંગ બતાવશે. પરંતુ નવા વિચારો અને તકનીકોના પરીક્ષણને પ્રોત્સાહન આપવાના પ્રયાસરૂપે, ISRO એ POEM પ્લેટફોર્મ ભારતીય સ્ટાર્ટ-અપ્સ અને તેની પોતાની અંદરની વૈજ્ઞાનિક ટીમોને નવા વિચારો અજમાવવા માટે ઉપલબ્ધ કરાવ્યું છે. આગામી મિશનમાં પીએસએલવીના ચોથા તબક્કામાં 24 પેલોડ્સનું પરીક્ષણ કરવામાં આવશે.
વૈશ્વિક અવકાશ મથકો પર કરવામાં આવેલા વિશાળ જૈવિક પ્રયોગોની તુલનામાં ઉડવામાં આવતા જૈવિક પ્રયોગો નાના અને પ્રાથમિક લાગે છે, પરંતુ અમુક સમયે ISROએ અવકાશમાં જીવન કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તેનો અભ્યાસ શરૂ કરવો પડ્યો હતો.
આ મિશન તમને ગગનયાનની નજીક લઈ જશે
ISRO દ્વારા આ એક નાનું કાર્બનિક પગલું છે જે ભારતને ગગનયાન મિશનની નજીક લઈ જશે, જ્યાં ભારત ભારતીય રોકેટ પર ભારતીય ધરતી પરથી એક ભારતીયને અવકાશમાં મોકલવા માંગે છે. 2035 સુધીમાં બનાવવામાં આવનાર ભારતીય સ્પેસ સ્ટેશન પર વધુ વિગતવાર પ્રયોગોનું આયોજન પણ કરી શકાય છે.
