વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સોમવારે લોકસભામાં આરોપ લગાવ્યો હતો કે જ્યારે પણ કોંગ્રેસ સત્તામાં આવી છે ત્યારે મોંઘવારી લાવી છે. તેણે કહ્યું કે દેશમાં મોંઘવારી સાથે જોડાયેલા બે ગીત સુપરહિટ થયા. એક છે ‘મોંઘવારી માર ગઈ’ અને બીજી છે ‘મોંઘવારી દયાન ખાય જાત.’ આ બંને ગીતો કોંગ્રેસની સરકાર વખતે આવ્યા હતા. આટલું જ નહીં, પીએમ મોદીએ કહ્યું કે યુક્રેન અને ગાઝામાં યુદ્ધ અને કોવિડ રોગચાળા છતાં, દેશમાં મોંઘવારી નિયંત્રણમાં છે અને તે ક્યારેય બે આંકડા સુધી પહોંચી નથી.
તેમણે ઊંચા મોંઘવારી દર માટે દેશના પ્રથમ વડા પ્રધાન પંડિત જવાહર લાલ નેહરુથી લઈને ઈન્દિરા ગાંધીને જવાબદાર ઠેરવ્યા હતા. આવી સ્થિતિમાં એ જાણવું જરૂરી છે કે પંડિત નેહરુ અને ઈન્દિરા ગાંધીના કાર્યકાળમાં મોંઘવારી દર ક્યાં હતો અને નરેન્દ્ર મોદીના શાસનકાળમાં ક્યાં હતો?
ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF), વર્લ્ડ બેંક અને ઓર્ગેનાઈઝેશન ફોર ઈકોનોમિક કો-ઓપરેશન એન્ડ ડેવલપમેન્ટ OECDના ડેટા અનુસાર, 1960માં ભારતમાં ફુગાવાનો દર 1.78 ટકા હતો, જે 1962માં વધીને 3.63 ટકા થયો હતો. પંડિત નેહરુનો કાર્યકાળ 1947 થી 1964 સુધી ચાલ્યો હતો. દરમિયાન, ફુગાવાનો દર 1.78 ટકાથી વધીને 13.36 ટકા થયો હતો. ત્યારે દેશ ખાદ્ય કટોકટીથી લઈને ચીન સાથેના યુદ્ધ સુધીના અનેક સંકટથી ઘેરાયેલો હતો.
પંડિત નેહરુનું 1964માં અવસાન થયું હતું. તેમના પછી લાલ બહાદુર શાસ્ત્રીએ દેશની કમાન સંભાળી. જો કે તેમનો કાર્યકાળ માત્ર બે વર્ષ જ ચાલ્યો હતો. 1965 અને 1966 ની વચ્ચે દેશનો ફુગાવાનો દર અનુક્રમે 9.47 ટકા અને 10.80 ટકા હતો. જાન્યુઆરી 1966માં શાસ્ત્રીજીના અકાળે અવસાન પછી ઈન્દિરા ગાંધીએ દેશની કમાન સંભાળી. તે અગાઉ સતત 11 વર્ષ (1966 થી 1977 સુધી) વડાપ્રધાન રહી હતી. 1970માં તેમણે પોતે નાણાં મંત્રાલયનો હવાલો સંભાળ્યો હતો.
ઈન્દિરા ગાંધીના શાસનકાળ દરમિયાન ફુગાવાના આંકડામાં ભારે વધઘટ જોવા મળી હતી. જ્યારે તેમણે દેશની સત્તા સંભાળી ત્યારે મોંઘવારી દર 10.80 ટકા હતો. બીજા જ વર્ષે તે વધીને 13.06 ટકા થયો. આ ત્યારે થયું જ્યારે બિહાર અને ઉત્તર પ્રદેશ જેવા કૃષિ રાજ્યોએ 1966માં ભયંકર દુકાળ અને દુષ્કાળનો સામનો કર્યો. પાક નિષ્ફળ જવાને કારણે સામૂહિક ભૂખમરાનું સંકટ ઊભું થયું હતું. આનો સામનો કરવા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય મદદ લેવી પડી.
જોકે, 1969માં દેશમાં ફુગાવાનો દર માઈનસના આંકડા સુધી પહોંચી ગયો હતો. પછી -0.58 ટકા મોંઘવારી દર નોંધવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ જ્યારે ઈન્દિરાએ પાકિસ્તાન સાથે હાથ મિલાવીને બાંગ્લાદેશને આઝાદ કરાવ્યું ત્યારે દેશનો મોંઘવારી દર બમણો થઈ ગયો. 1971માં 3.08 ટકાનો મોંઘવારી દર 1972 સુધીમાં 6.44 ટકા પર પહોંચ્યો હતો.
દેશની આર્થિક પ્રગતિના ઈતિહાસમાં ઈન્દિરા ગાંધીની પણ ટીકા કરવામાં આવે છે કારણ કે તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન એટલે કે 1974માં દેશમાં મોંઘવારીનો સૌથી વધુ રેકોર્ડ સ્તર જોવા મળ્યો હતો. ત્યારબાદ મોંઘવારી દર 28.60 ટકા નોંધાયો હતો. તેના એક વર્ષ પહેલા આ દર 16.94 ટકા હતો. તે સમયે દેશ ભારે આર્થિક સંકટમાંથી પસાર થઈ રહ્યો હતો. પાકનું ઉત્પાદન ઓછું હતું, આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં તેલના ભાવ ખૂબ ઊંચા હતા.
