નવી દિલ્હી, ઢાકા, બેંગકોક, જકાર્તા… આ ફક્ત નામો નથી, પરંતુ એવા શહેરોની યાદી છે જ્યાં લોકો દરરોજ ઝેરી હવા શ્વાસ લેવા માટે મજબૂર છે. ફક્ત ભારતમાં જ નહીં, પરંતુ વિશ્વની લગભગ 99% વસ્તી એવી હવા શ્વાસ લે છે જે વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન (WHO) ના ધોરણોને પૂર્ણ કરતી નથી. દર વર્ષે લગભગ 70 લાખ લોકો વાયુ પ્રદૂષણને કારણે અકાળે મૃત્યુ પામે છે.
એપીમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે લોકો ઘણીવાર માને છે કે જો આકાશ સ્વચ્છ હશે, તો હવા પણ સ્વચ્છ રહેશે, પરંતુ આ સાચું નથી. “વાદળી આકાશ તમને સ્વચ્છ હવાની ગેરંટી આપતું નથી,” એનર્જી પોલિસી ઇન્સ્ટિટ્યૂટના તનુશ્રી ગાંગુલી કહે છે. વાસ્તવમાં, વાયુ પ્રદૂષણ મુખ્યત્વે કોલસો, ડીઝલ, પેટ્રોલ, લાકડા અથવા કૃષિ અવશેષો બાળવા જેવા બળતણને બાળવાથી થાય છે. આ સમય દરમિયાન છોડવામાં આવતા સૂક્ષ્મ કણો (PM 2.5 અને PM 10) ફેફસામાં પ્રવેશ કરે છે અને ગંભીર રોગોને જન્મ આપે છે.
ઝેરી હવા રોગોનું મૂળ બની રહી છે
હાઈ બ્લડ પ્રેશર પછી, વાયુ પ્રદૂષણ એ વિશ્વભરમાં અકાળ મૃત્યુનું બીજું મુખ્ય કારણ છે. યુનિસેફના તાજેતરના અહેવાલ મુજબ, પૂર્વ એશિયા અને પેસિફિક ક્ષેત્રમાં દરરોજ ૫૦ કરોડથી વધુ બાળકો ઝેરી હવા શ્વાસમાં લે છે. યુએન એજન્સી અનુસાર, વાયુ પ્રદૂષણ બાળકોના ફેફસાં અને માનસિક વિકાસને અસર કરે છે. વૃદ્ધ લોકોમાં, તે અસ્થમા, હૃદયરોગનો હુમલો અને સ્ટ્રોક જેવા રોગોનું જોખમ વધારે છે.
નિષ્ણાતો ભલામણ કરે છે કે જ્યારે હવાની ગુણવત્તા નબળી હોય, ત્યારે ઘરની અંદર રહો અને N95 જેવા સારા માસ્કનો ઉપયોગ કરો. જોકે, આ હંમેશા શક્ય નથી, ખાસ કરીને બહાર કામ કરતા લોકો માટે. ઘરની અંદર પણ હવા પ્રદૂષિત થઈ શકે છે, ખાસ કરીને જો રસોઈ બનાવતી વખતે વેન્ટિલેશન ખરાબ હોય અથવા જો ધૂપ લાકડીઓ અને મીણબત્તીઓ વધુ પડતી સળગાવવામાં આવે તો.
હવા શુદ્ધિકરણ કેટલા અસરકારક છે?
એર પ્યુરિફાયર પ્રદૂષણ ઘટાડી શકે છે, પરંતુ તેની મર્યાદાઓ છે. આ ફક્ત નાના રૂમમાં જ અસરકારક છે અને દરેક જણ તે પરવડી શકે તેમ નથી. વર્લ્ડ રિસોર્સિસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના ડેની જારુમ કહે છે કે વાયુ પ્રદૂષણથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત લોકો મોંઘા એર પ્યુરિફાયર ખરીદી શકતા નથી.
