Supreme Court : સુપ્રીમ કોર્ટે પેન્શનના અધિકારને લઈને મોટી ટિપ્પણી કરી છે. ઉત્તર પ્રદેશ રોડવેઝના ભૂતપૂર્વ કર્મચારીઓની અરજીને ફગાવી દેતાં કોર્ટે કહ્યું છે કે પેન્શન એક અધિકાર છે પરંતુ પેન્શનનો દાવો ત્યારે જ કરી શકાય જ્યારે કર્મચારી તેના લાભનો હકદાર હોય.
જસ્ટિસ હૃષિકેશ રોય અને જસ્ટિસ પ્રશાંત કુમાર મિશ્રાની બેન્ચે સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયને યથાવત રાખતા કહ્યું કે જો કોઈ કર્મચારી પીએફ સ્કીમ હેઠળ આવે છે પરંતુ પેન્શનપાત્ર પદ પર નથી તો તે પેન્શનનો દાવો કરી શકે નહીં.
SC ના નિર્ણય વિશે 3 મોટી બાબતો
- કોર્ટે કહ્યું કે પેન્શન એ અધિકાર છે, દાન નથી. આ એક બંધારણીય અધિકાર છે જેનો કર્મચારી નિવૃત્તિ પછી હકદાર છે. પેન્શનનો દાવો ત્યારે જ કરી શકાય છે જો તે સંબંધિત નિયમો અથવા કોઈપણ યોજના હેઠળ મંજૂર કરવામાં આવે.
- SC એ કહ્યું છે કે જો કોઈ કર્મચારી પ્રોવિડન્ટ ફંડ સ્કીમ હેઠળ આવરી લેવામાં આવ્યો હોય અને પેન્શનપાત્ર હોદ્દો ન ધરાવતો હોય, તો તે પેન્શનનો દાવો કરી શકે નહીં, ન તો કોર્ટ એવા કર્મચારીને પેન્શનની ચૂકવણી કરી શકે છે જે નિયમો અનુસાર પેન્શન માટે પાત્ર નથી. હેઠળ આવતું નથી.
- કોર્ટે આવા કેસોમાં સરકારના આદેશોનું અવલોકન કરતાં જાણવા મળ્યું છે કે અરજદાર-કર્મચારી કોઈ કાયમી હોદ્દો કે પેન્શનપાત્ર હોદ્દો ધરાવતા ન હતા. વધુમાં, કોર્ટે સ્વીકાર્યું કે અપીલકર્તાએ પીએફ સ્કીમ સહિત નિવૃત્તિના લાભો મેળવી લીધા છે. તેથી તેઓ પેન્શનનો દાવો કરી શકતા નથી.
સરકારી આદેશમાં પેન્શન પાત્રતા
કોર્ટ અનુસાર, ઉત્તર પ્રદેશ રોડવેઝની રચના 1947માં અસ્થાયી વિભાગ તરીકે કરવામાં આવી હતી અને તેના કર્મચારીઓની નિમણૂક અસ્થાયી ધોરણે કરવામાં આવી હતી. 16 સપ્ટેમ્બર 1960 ના સરકારી આદેશમાં, આ કર્મચારીઓ માટે સેવાની શરતો લાદવામાં આવી હતી, પરંતુ આ શરતો અન્ય સરકારી વિભાગોમાં કામ કરતા કર્મચારીઓ કરતા અલગ હતી.
28 ઓક્ટોબર 1960ના રોજ, કલમ 350ની નોંધ 3 હેઠળ સરકારી આદેશ જારી કરવામાં આવ્યો હતો. આ સરકારી આદેશમાં રોડવેઝના કાયમી કર્મચારીઓને પેન્શન આપવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી હતી. કલમ 350 મુજબ, ઉત્તર પ્રદેશમાં સરકારી ટેકનિકલ અને ઔદ્યોગિક સંસ્થાઓમાં નોન-ગેઝેટેડ પોસ્ટ પર પોસ્ટ કરાયેલા કર્મચારીઓ પેન્શન માટે પાત્ર નથી અને તેમને પીએફ યોજના હેઠળ આવરી લેવામાં આવશે.
SCના નિર્ણયનો આધાર શું હતો?
- તમામ દસ્તાવેજો જોયા બાદ કોર્ટે સ્વીકાર્યું છે કે રોડવેઝ કર્મચારીઓની પેન્શન પાત્રતા 28 ઓક્ટોબર 1960ના સરકારી આદેશ હેઠળ નક્કી કરવામાં આવી હતી. આ કર્મચારીઓને ન તો રોડવેઝ મેનેજમેન્ટ દ્વારા કોઈ ઓર્ડર હેઠળ કાયમી કરવામાં આવ્યા હતા અને ન તો અરજદારોએ 1960ના આદેશના પેરા 1 માં ઉલ્લેખિત 3 શ્રેણીઓ (જેને પેન્શનપાત્ર ગણવામાં આવી હતી) હેઠળ કામ કરવાનો દાવો કર્યો હતો.
- કોર્ટે કહ્યું કે રોડવેઝને ટેકનિકલ અને ઔદ્યોગિક સંસ્થાઓ ગણવામાં આવતા હોવાથી અપીલકર્તાઓ કલમ 350ની નોંધ 3 હેઠળ આવે છે અને તેઓ પેન્શન મેળવવા માટે હકદાર નથી.
- અરજદારો, મિર્ઝા અતહર બેગ, એસ.એમ. ફાઝીલ સહિત અન્ય ઘણા કેસોમાં અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના નિર્ણયોને ટાંકવામાં આવ્યા હતા. સર્વોચ્ચ અદાલતે ઠરાવ્યું છે કે અપીલકર્તા દ્વારા ઉલ્લેખિત કેસોમાં, સંબંધિત અપીલકર્તાઓ કાયમી પદો ધરાવતા હતા જે પેન્શનપાત્ર હતા. જ્યારે હાલના કેસમાં અરજદાર 28 ઓક્ટોબર 1960ના સરકારના આદેશ મુજબ ન તો કાયમી હોદ્દો ધરાવતો હતો કે ન તો કોઈ પેન્શનનો હકદાર હતો.
