કેન્દ્રીય બજેટ ભાષણ 2024 દરમિયાન, કેન્દ્રીય નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે કેન્દ્ર સરકારની ઘણી યોજનાઓ વિશે જણાવ્યું. આ દરમિયાન તેમણે મોદી સરકારની અનેક યોજનાઓથી દેશને મળેલા લાભોની માહિતી આપી હતી. આ દરમિયાન તેમણે ભારત-મધ્ય-પૂર્વ-યુરોપ કોરિડોર પ્રોજેક્ટનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે આ પ્રોજેક્ટ દેશ માટે ગેમ ચેન્જર સાબિત થયો છે. તેમણે કહ્યું કે આનાથી સમગ્ર વિશ્વમાં ભારતનું વર્ચસ્વ વધ્યું છે. ચાલો જાણીએ કે આ પ્રોજેક્ટ શું છે, જેનો ઉલ્લેખ બજેટ ભાષણ દરમિયાન કરવામાં આવ્યો હતો.
સપ્ટેમ્બર 2023 દરમિયાન, દેશની રાજધાની દિલ્હીમાં G20 કોન્ફરન્સ માટે વિશ્વભરના નેતાઓ એકઠા થયા હતા. આ સમયગાળા દરમિયાન જ ભારત-મધ્ય પૂર્વ-યુરોપ કોરિડોર પ્રોજેક્ટ પર ચર્ચા શરૂ થઈ હતી અને આ સમયગાળા દરમિયાન જ ઘણા દેશોના વડાઓએ આ પ્રોજેક્ટ માટે તેમની સંમતિ દર્શાવી હતી. આ પ્રોજેક્ટ હેઠળ, ભારત, UAE, સાઉદી અરેબિયા, EU, ફ્રાન્સ, ઇટાલી, જર્મની અને યુએસ સંડોવતા કનેક્ટિવિટી અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર સહકાર પર એક પહેલ કરવામાં આવશે.
આ પ્રોજેક્ટ શું છે અને તેમાં કોણ સામેલ છે?
ઈન્ડિયા-મિડલ ઈસ્ટ-યુરોપ ઈકોનોમિક કોરિડોર (IMEC) પ્રોજેક્ટમાં રેલવે, જહાજ-થી-રેલ નેટવર્ક અને બે કોરિડોરમાં ફેલાયેલા રોડ ટ્રાન્સપોર્ટ રૂટનો સમાવેશ થશે. જેમાં ઈસ્ટર્ન કોરિડોર દ્વારા આરબ દેશોને ભારત સાથે જોડવામાં આવશે.
નોર્ધન કોરિડોરમાં ગલ્ફ દેશોને યુરોપ સાથે જોડવામાં આવશે. આ સાથે, IMEC કોરિડોરમાં વીજળીની કેબલ, હાઇડ્રોજન પાઇપલાઇન અને હાઇ-સ્પીડ ડેટા કેબલનો પણ સમાવેશ થશે. આ પ્રોજેક્ટમાં ભારત, અમેરિકા, સાઉદી અરેબિયા, સંયુક્ત આરબ અમીરાત, યુરોપિયન યુનિયન, ઈટાલી, ફ્રાન્સ અને જર્મની ભાગ લઈ રહ્યા છે.
આ પ્રોજેક્ટમાં કયા પોર્ટનો સમાવેશ કરવામાં આવશે?
ઈન્ડિયા-મિડલ ઈસ્ટ-યુરોપ ઈકોનોમિક કોરિડોર પ્રોજેક્ટમાં દુનિયાભરના ઘણા બંદરોને જોડવામાં આવશે. તેમાં ભારતના મુંદ્રા પોર્ટ (ગુજરાત), કંડલા પોર્ટ (ગુજરાત) અને જવાહરલાલ નહેરુ પોર્ટ ટ્રસ્ટ (નવી મુંબઈ)ના બંદરો હશે. આ સિવાય મધ્ય પૂર્વમાં, યુએઈમાં ફુજૈરાહ, જેબેલ અલી અને અબુ ધાબી તેમજ સાઉદી અરેબિયાના દમ્મામ અને રાસ અલ ખૈર બંદરો આ પ્રોજેક્ટ હેઠળ આવશે. આ સાથે ઈઝરાયેલનું હાઈફા બંદર અને યુરોપમાં ગ્રીસનું પીરિયસ બંદર, દક્ષિણ ઈટાલીનું મેસિના અને ફ્રાંસનું માર્સેલી બંદર આ યોજનામાં સામેલ છે. રેલ્વે લાઈન ફુજૈરાહ પોર્ટ (યુએઈ) ને સાઉદી અરેબિયા (ઘુવૈફત અને હરદ) અને જોર્ડન દ્વારા હાઈફા પોર્ટ (ઈઝરાયેલ) સાથે જોડશે.
આ પ્રોજેક્ટ શા માટે શરૂ કરવામાં આવ્યો?
જો કે, આ પ્રોજેક્ટનો હેતુ ભારત, મધ્ય પૂર્વ અને યુરોપને જોડતા વ્યાપક પરિવહન નેટવર્ક બનાવવાનો છે, જેમાં રેલ, માર્ગ અને દરિયાઈ માર્ગોનો સમાવેશ થાય છે. પરંતુ વૈશ્વિક રાજકારણના દૃષ્ટિકોણથી ભારત આ યોજના દ્વારા ચીનના BRI પ્રોજેક્ટને નિષ્ફળ બનાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ યોજના ચીનના વધતા આર્થિક અને રાજકીય પ્રભાવને સંતુલિત કરવા માટે કામ કરી શકે છે. આ સાથે MEC એ પાકિસ્તાનને બાયપાસ કરીને, પશ્ચિમ સાથેના ભારતના ઓવરલેન્ડ કનેક્ટિવિટી પરનો વીટો તોડ્યો, જે ભૂતકાળમાં સતત અવરોધ હતો.
