મહારાષ્ટ્રમાં ચૂંટણી જાહેર થઈ ગઈ છે. રાજ્યમાં આવતા મહિને 288 બેઠકો પર મતદાન થવાનું છે. આ ચૂંટણીમાં બંને પક્ષો અને વિપક્ષો અનેક મુદ્દાઓની ચર્ચામાં વ્યસ્ત છે પરંતુ હંમેશની જેમ એક પણ મુદ્દો રાજકીય વર્તુળોમાં દૂર દૂર સુધી દેખાતો નથી. મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભામાં મહિલાઓની હાજરી હંમેશા ઓછી રહી છે. યુપી પછી, મહારાષ્ટ્ર દેશમાં લોકસભાની બીજી સૌથી વધુ બેઠકો ધરાવે છે. આમ છતાં રાજ્યમાં એકપણ મહિલા મુખ્યમંત્રી બની શકી નથી, કેમ? તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે 2019ની ચૂંટણીમાં માત્ર 8-9 ટકા મહિલાઓ જ જીતીને વિધાનસભા પહોંચી હતી.
288 ધારાસભ્યોમાં માત્ર 24 મહિલાઓ છે
અગાઉની વિધાનસભા ચૂંટણીની વાત કરીએ તો 2019ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં મહિલાઓએ માત્ર 24 બેઠકો જીતી હતી અને આ અત્યાર સુધીની સૌથી વધુ સંખ્યા હતી. 2014ની વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં 20 મહિલાઓ અને 2009ની વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં માત્ર 11 મહિલાઓ જીતી હતી. આ આંકડા ખરેખર ચોંકાવનારા છે. નવાઈની વાત એ છે કે આજે પણ દેશના સૌથી ધનિક રાજ્યોમાંના એક એવા મહારાષ્ટ્રમાં મહિલાઓના પ્રતિનિધિત્વની વાત કોઈ કરતું નથી.
મહિલાઓ 17 વખત મુખ્યમંત્રી બની છે
મહારાષ્ટ્રને ક્યારેય મહિલા મુખ્યમંત્રી નથી મળ્યા, જ્યારે દેશના અલગ-અલગ રાજ્યોમાં મહિલાઓને 17 વખત રાજ્યની કમાન સંભાળવાની તક મળી છે. આ યાદીમાં ઉત્તર પ્રદેશ અને બિહાર જેવા રાજ્યોના નામ પણ સામેલ છે.
| મહિલા મુખ્યમંત્રી | રાજ્ય |
| સુચેકા કૃપાલાની | ઉત્તર પ્રદેશ |
| નંદિની સતાપ | ઓરિસ્સા |
| શશિકલા કાકોડકર | ગોવા |
| નવરા તૈમૂર | આસામ |
| રાજિન્દર કૌર ભટ્ટલ | પંજાબ |
| મહેબૂબા મુફ્તી | જમ્મુ અને કાશ્મીર |
| સુષ્મા સ્વરાજ | દિલ્હી |
| શીલા દીક્ષિત | દિલ્હી |
| આતિશી માર્લેના | દિલ્હી |
| વંસુધરા રાજે | રાજસ્થાન |
| માયાવતી | ઉત્તર પ્રદેશ |
| રાબડી દેવી | બિહાર |
| ઉમા ભારતી | મધ્યપ્રદેશ |
| જયલલિતા | તમિલનાડુ |
| આનંદીબેન પટેલ | ગુજરાત |
| મમતા બેનર્જી | પશ્ચિમ બંગાળ |
મુખ્યમંત્રી બનવા માટે 2 વસ્તુઓ જરૂરી છે
બીબીસીના અહેવાલ મુજબ વરિષ્ઠ પત્રકાર જયદેવ અગોયેનું કહેવું છે કે સીએમ બનવા માટે બે વસ્તુઓની જરૂર છે, પ્રથમ ધારાસભ્યોનું સમર્થન અને બીજું શક્તિશાળી વોટ બેંક. આ જ કારણ છે કે યુપીમાં માયાવતી, રાજસ્થાનમાં વસુંધરા રાજે અને બંગાળમાં મમતા બેનર્જી જેવી મહિલાઓ મુખ્યમંત્રી બની. જોકે, મહારાષ્ટ્રમાં પિતૃસત્તાક સમાજ છે, જેની અસર રાજકારણમાં પણ જોવા મળે છે. જયદેવ અગોયે કહે છે કે પિતૃસત્તાક સમાજના કારણે મહિલાઓ રાજકારણમાં પાછળ રહે છે. મહિલાઓને લગતા મુદ્દાઓ સિવાય તે ભાગ્યે જ સ્ટેજ પર બોલતી જોવા મળે છે. જો સુપ્રિયા સુલે પવાર પરિવારમાંથી ન આવી હોત તો કદાચ તેમની પાર્ટીમાં તેમને આટલું મહત્વ ન મળત.
મહિલાઓને મોટા વિભાગો મળતા નથી
મુખ્યમંત્રી પદની વાત તો છોડો, રાજ્યમાં મહિલાઓને ક્યારેય કોઈ મોટું મંત્રાલય પણ મળ્યું નથી. મહિલાઓ ખૂબ જ મુશ્કેલી સાથે કેબિનેટનો ભાગ બને છે અને તેમને માત્ર મહિલાઓ અથવા પર્યટન સંબંધિત વિભાગો સોંપવામાં આવે છે. કોંગ્રેસ નેતા યશોમતી ઠાકુરના કહેવા પ્રમાણે, મહિલાઓને રાજકારણમાં પોતાનું સ્થાન બનાવવા માટે સખત સંઘર્ષ કરવો પડે છે. હું પહેલીવાર ધારાસભ્ય બન્યો ત્યારે પણ મારી તસવીર ક્યારેય કોઈ બેનરમાં બતાવવામાં આવી ન હતી.
મહારાષ્ટ્રના મહિલા CM ચહેરાઓ
1990 સુધી મહારાષ્ટ્રના રાજકારણમાં કોંગ્રેસનું વર્ચસ્વ જોવા મળતું હતું. આ દરમિયાન મુખ્યમંત્રી પદ માટે પ્રતિભા પાટીલ, પ્રભા રાવ, પ્રેમલા ચવ્હાણ અને શાલિનિતાઈ પાટીલના નામ સામે આવ્યા છે. પરંતુ આમ છતાં રાજ્યમાં એકપણ મહિલા મુખ્યમંત્રી બની શકી નથી. હાલમાં સુપ્રિયા સુલે, પંકજા મુંડે, રશ્મિ ઠાકરે, વર્ષા ગાયકવાડ અને યશોમતી ઠાકુર મહિલા સીએમ પદ માટેના ચહેરા માનવામાં આવે છે. પરંતુ અત્યારે આવું થવાના કોઈ ચિહ્નો નથી.
