તહરીક-એ-તાલિબાન પાકિસ્તાન (TTP) આજે પાકિસ્તાન સામે સૌથી મોટો ખતરો છે. ટીટીપીના કારણે ઈસ્લામાબાદને અફઘાનિસ્તાનમાં હવાઈ હુમલા પણ કરવા પડ્યા છે. છેવટે, ટીટીપી શું છે, તેનો હેતુ શું છે? પાકિસ્તાન તેને કેમ ખતમ કરવા માંગે છે?
તહરીક-એ-તાલિબાન પાકિસ્તાન (TTP) ની રચના 2007 માં પાકિસ્તાનમાં અલગથી કાર્યરત વિવિધ ઉગ્રવાદી જૂથોના એકત્ર થવાથી કરવામાં આવી હતી. ટીટીપીના અસ્તિત્વની સત્તાવાર રીતે ડિસેમ્બર 2007માં બૈતુલ્લા મહેસૂદ (જેનું મૃત્યુ થયું છે)ના નેતૃત્વમાં જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.
આ પગલું વાસ્તવમાં ફેડરલી એડમિનિસ્ટર્ડ ટ્રાઇબલ એરિયાઝ (FATA)માં અલ-કાયદાના આતંકવાદીઓ વિરુદ્ધ પાકિસ્તાની લશ્કરી કાર્યવાહીના જવાબમાં લેવામાં આવ્યું હતું.
TTPનો વર્તમાન નેતા નૂર વલી મહેસૂદ છે, જેણે જાહેરમાં અફઘાન તાલિબાન પ્રત્યે વફાદારીનું વચન આપ્યું છે. બંને તાલિબાન સમાન વિચારધારા ધરાવે છે પરંતુ બંને જૂથોની કામગીરી અને કમાન્ડ સ્ટ્રક્ચર અલગ છે.
TTPનો ઉદ્દેશ્ય પાકિસ્તાની સશસ્ત્ર દળો અને રાજ્ય વિરુદ્ધ આતંકવાદી અભિયાન ચલાવીને પાકિસ્તાન સરકારને ઉથલાવી પાડવાનો છે. મીડિયા અહેવાલો અનુસાર, તે પાકિસ્તાનની ચૂંટાયેલી સરકારને હટાવવા માંગે છે અને ઇસ્લામિક કાયદાના તેના અર્થઘટનના આધારે કટ્ટરવાદી શાસનનો પાયો નાખવા માંગે છે.
TTPનો ગઢ અફઘાનિસ્તાન-પાકિસ્તાન સરહદની આસપાસનો આદિવાસી વિસ્તાર છે, જ્યાંથી તે તેના લડવૈયાઓની ભરતી કરે છે.
આ આતંકવાદી જૂથ પાકિસ્તાનમાં કેટલાક સૌથી લોહિયાળ હુમલાઓ માટે જવાબદાર છે. તે નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા મલાલા યુસુફઝાઈ પર ગોળીબારની ઘટનામાં પણ સામેલ હતો. મલાલાને 2012માં મહિલા શિક્ષણને નકારવાના તાલિબાનના પ્રયાસો સામે ઝુંબેશ ચલાવવા બદલ ગોળી મારી દેવામાં આવી હતી. તે હુમલામાં બચી ગઈ હતી.
પાકિસ્તાની તાલિબાનની તાકાત વિશે અલગ-અલગ અંદાજો લગાવવામાં આવ્યા છે.
એક મીડિયા રિપોર્ટ અનુસાર, ગયા અઠવાડિયે યુએન સિક્યુરિટી કાઉન્સિલની બ્રીફિંગમાં પાકિસ્તાની રાજદ્વારી ઉસ્માન ઈકબાલ જાદુને કહ્યું, “6,000 લડવૈયાઓ સાથે, TTP અફઘાનિસ્તાનમાં કાર્યરત સૌથી મોટું લિસ્ટેડ આતંકવાદી સંગઠન છે. અમારી સરહદની નજીક સુરક્ષિત આશ્રયસ્થાનો હોવાને કારણે તે પાકિસ્તાનની ” સુરક્ષા માટે સીધો અને દૈનિક ખતરો છે.”
ઓગસ્ટ 2021 માં તાલિબાને ફરીથી કાબુલમાં સત્તા કબજે કર્યા પછી, TTPએ તેની સક્રિયતા વધારી. ટીટીપીના કારણે અફઘાન તાલિબાન અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના ગાઢ સંબંધો અત્યંત બગડ્યા હતા.
તાજેતરના દિવસોમાં, ઇસ્લામાબાદ વારંવાર અફઘાન સરકાર પર ટીટીપીને આશ્રય આપવાનો આરોપ લગાવે છે. જોકે, કાબુલ ઈસ્લામાબાદના દાવાને નકારી રહ્યું છે. જો કે, અફઘાન તાલિબાને પાકિસ્તાન અને TTP વચ્ચેની વાટાઘાટોની મધ્યસ્થી કરી, જેના કારણે પાકિસ્તાનમાં TTPના ડઝનબંધ કેદીઓને મુક્ત કરવામાં આવ્યા.
નવેમ્બર 2021 માં, અફઘાન તાલિબાને વડા પ્રધાન ઇમરાન ખાનની સરકાર અને TTP વચ્ચે એક મહિનાનો યુદ્ધવિરામ સ્થાપિત કરવામાં મદદ કરી હતી પરંતુ જ્યારે યુદ્ધવિરામ સમાપ્ત થયો ત્યારે તેનું નવીકરણ કરવામાં આવ્યું ન હતું. આ પછી TTPએ પાકિસ્તાની સુરક્ષા દળો પર હુમલા વધારી દીધા.
તમામ પ્રયાસો છતાં પાકિસ્તાન સરકાર ટીટીપી પર અંકુશ લાવી શકી નથી. ગયા અઠવાડિયે જ, TTP લડવૈયાઓએ દક્ષિણ વઝીરિસ્તાનમાં ઓછામાં ઓછા 16 પાકિસ્તાની સૈનિકોની હત્યાની જવાબદારી લીધી હતી. તાજેતરના સમયમાં સુરક્ષાકર્મીઓ પર થયેલા આ સૌથી ઘાતક હુમલાઓમાંનો એક હતો.
મીડિયા અહેવાલો અનુસાર, આંકડાઓ ખાસ કરીને પાકિસ્તાનના અશાંત ઉત્તર-પશ્ચિમ ખૈબર પખ્તુનખ્વા પ્રાંત અને દક્ષિણ-પશ્ચિમ બલૂચિસ્તાન પ્રાંતમાં હુમલા અને મૃત્યુમાં વધારો દર્શાવે છે. આ બંને પ્રાંત અફઘાનિસ્તાનની સરહદને અડીને આવેલા છે.
મંગળવારે (24 ડિસેમ્બર) રાત્રે પાકિસ્તાન દ્વારા કરવામાં આવેલ એરસ્ટ્રાઈક દર્શાવે છે કે TTP ઈસ્લામાબાદ માટે કેટલો મોટો પડકાર બની ગયો છે. તાલિબાનના જણાવ્યા અનુસાર પૂર્વી અફઘાનિસ્તાનના પક્તિકા પ્રાંતમાં પાકિસ્તાની હવાઈ હુમલામાં ઓછામાં ઓછા 46 લોકોના મોત થયા છે. આ મૃતકોમાં મોટાભાગના બાળકો અને મહિલાઓ છે.
તાલિબાન શાસને આ મુદ્દે ઈસ્લામાબાદ સાથે જોરદાર વિરોધ નોંધાવ્યો છે અને ચેતવણી આપી છે કે અફઘાનિસ્તાનની પ્રાદેશિક સાર્વભૌમત્વ લાલ રેખા છે. જોકે, ઈસ્લામાબાદે હજુ સુધી એરસ્ટ્રાઈક અંગે કંઈ કહ્યું નથી.
અગાઉ માર્ચમાં પણ પાકિસ્તાને આવી જ હવાઈ હુમલો કર્યો હતો જેમાં ત્રણ બાળકો સહિત આઠ લોકો માર્યા ગયા હતા.
અફઘાનિસ્તાનના કાર્યવાહક વિદેશ પ્રધાન અમીર ખાન મુત્તાકીએ ગુરુવારે કહ્યું હતું કે, “અફઘાનિસ્તાન તેના પ્રદેશ પરના આક્રમણને ભૂલશે નહીં અને પાકિસ્તાની શાસકોએ સંતુલિત નીતિ અપનાવવી જોઈએ.”
પોતાના ભાષણ દરમિયાન વિદેશ મંત્રીએ પાકિસ્તાનને ચેતવણી આપી હતી કે “સોવિયત યુનિયન અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના ભાગ્યમાંથી શીખે”. તેમણે કહ્યું કે અફઘાનિસ્તાન ક્યારેય હુમલાને સ્વીકારશે નહીં. તેમણે પાકિસ્તાનના લોકોને તેમના શાસકોની ખોટી નીતિઓને રોકવાની અપીલ પણ કરી હતી.
