પાકિસ્તાન અને ચીનની જુગલબંધી ઘણીવાર ભારત વિરુદ્ધ જોવા મળે છે. ભારતને અત્યાર સુધી અફઘાનિસ્તાન પર રચાયેલા જૂથમાં સ્થાન આપવામાં આવ્યું નથી, જેમાં રશિયા, ચીન, પાકિસ્તાન અને ઈરાનનો સમાવેશ થાય છે. એ સ્પષ્ટ છે કે પાકિસ્તાન અને ચીન ભારતને અફઘાનિસ્તાન મુદ્દામાં સામેલ કરવા માંગતા નથી, પરંતુ રશિયા તેમની યોજનાઓને બગાડી રહ્યું હોય તેવું લાગે છે. રશિયાના વિદેશ મંત્રી સેરગેઈ લવરોવે આ માંગણી ઉઠાવી છે. તેમણે કહ્યું કે શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશનમાં સામેલ દેશો વચ્ચે મજબૂત વિશ્વાસ હોવો જરૂરી છે. હાલમાં અફઘાનિસ્તાનના મુદ્દાને લઈને એક જૂથની રચના કરવામાં આવી છે. તેમાં ભારતનો પણ સમાવેશ થવો જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે અમને લાગે છે કે આ યોગ્ય પગલું હશે.
ભારતીય વિદેશ સચિવ અને અફઘાનિસ્તાનના કાર્યકારી વિદેશ પ્રધાન તાજેતરમાં દુબઈમાં મળ્યા હતા. ત્યારથી એવી ચર્ચા ચાલી રહી છે કે ભારત અફઘાનિસ્તાનના મામલામાં દખલ કરી શકે છે. તાલિબાન સરકારે ભારત પ્રત્યે નરમ વલણ અપનાવ્યું છે અને તાજેતરના સમયમાં બંને દેશો નજીક આવ્યા છે. આ બેઠકમાં, ભારતીય વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિશ્રીએ અફઘાનિસ્તાનને ખાતરી આપી હતી કે તે પાકિસ્તાનથી પાછા મોકલવામાં આવી રહેલા શરણાર્થીઓને મદદ કરશે. આ ઉપરાંત, તેઓ અફઘાનિસ્તાનમાં ચાલી રહેલા વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સમાં પણ યોગદાન આપશે. અફઘાનિસ્તાન અને ભારત વચ્ચેની નિકટતા ખાસ કરીને એવા સમયે વધી છે જ્યારે તાલિબાનના પાકિસ્તાન સાથેના સંબંધો બગડ્યા છે. પાકિસ્તાને પણ અફઘાનિસ્તાનમાં હવાઈ હુમલા કર્યા છે.
રશિયા, ચીન, પાકિસ્તાન અને ઈરાનના જોડાણને અફઘાનિસ્તાન ક્વાડ કહેવામાં આવી રહ્યું છે, જેણે નવેમ્બરમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાની બાજુમાં એક બેઠક યોજી હતી. આ બેઠકમાં રશિયાના વિદેશ મંત્રી લવરોવ પણ હાજર હતા, જેમણે હવે ભારતને જૂથમાં સામેલ કરવાની માંગ ઉઠાવી છે. નવેમ્બરમાં પાકિસ્તાનના સંરક્ષણ પ્રધાન મુહમ્મદ આસિફે આ બેઠકમાં હાજરી આપી હતી. આ ઉપરાંત ચીન તરફથી વાંગ યી અને ઈરાન તરફથી વિદેશ મંત્રી સૈયદ અબ્બાસ અરાઘચી હાજર રહ્યા હતા. ખરેખર, રશિયા તરફથી મળેલો ટેકો ભારત માટે એક મોટી સફળતા છે. તમને જણાવી દઈએ કે તાજેતરમાં પાકિસ્તાને કહ્યું છે કે તાલિબાન સાથે સંબંધો સુધારવા એ પોતાની વિરુદ્ધ છે. આવી સ્થિતિમાં, તે ઈચ્છશે નહીં કે ભારતને અફઘાનિસ્તાનના મુદ્દા પર રચાયેલા જૂથનો ભાગ બનાવવામાં આવે, પરંતુ રશિયાના વીટોને કારણે પરિસ્થિતિ બદલાઈ શકે છે.
SCO જૂથને કેવી રીતે નિષ્ક્રિય કરવામાં આવ્યું અને એક અલગ જૂથ બનાવવામાં આવ્યું
વાસ્તવમાં રશિયાની માંગ એ હકીકત પર આધારિત છે કે શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશનમાં જ એક અફઘાનિસ્તાન સંપર્ક જૂથ છે. આ જૂથમાં સંગઠનના તમામ સભ્ય દેશોનો સમાવેશ થાય છે, પરંતુ 2021 માં તાલિબાન સત્તામાં આવ્યા પછી આ જૂથ સક્રિય નથી. ચીન અને પાકિસ્તાન ફક્ત ક્વાડમાં જ રસ લઈ રહ્યા છે અને ભારતને તેનાથી દૂર રાખવા માંગે છે. પરંતુ રશિયા આ સાથે સહમત નથી. તમને જણાવી દઈએ કે ભારતે 2022 માં જ કાબુલમાં એક ટેકનિકલ ઓફિસ પણ ખોલી હતી. ત્યારથી, છેલ્લા બે વર્ષમાં તાલિબાન સાથે ભારતની વાતચીતમાં વધારો થયો છે.
