શાકભાજી અને અન્ય ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓના ભાવમાં વધારાને કારણે છૂટક ફુગાવામાં ઉછાળો આવી શકે છે. સપ્ટેમ્બર માટે જારી કરાયેલા ડેટામાં રિટેલ ફુગાવો 5.1 ટકા હોઈ શકે છે, જે ત્રણ મહિનામાં તેની સર્વોચ્ચ સપાટી હશે. મિન્ટના સર્વેમાં 20 અર્થશાસ્ત્રીઓએ આ અનુમાન લગાવ્યું છે. છૂટક અને જથ્થાબંધ ફુગાવાના આંકડા આજે જાહેર કરવામાં આવશે.
અગાઉ, રિટેલ ફુગાવો સતત બે મહિના સુધી ચાર ટકાથી નીચે રહ્યો હતો, જે આરબીઆઈની નિર્ધારિત મર્યાદામાં હતો. મિન્ટ દ્વારા સર્વે કરાયેલા મોટાભાગના અર્થશાસ્ત્રીઓના મતે સપ્ટેમ્બર માટે કન્ઝ્યુમર પ્રાઈસ ઈન્ડેક્સ (CPI) ફુગાવો 4.7 ટકા અને 5.3 ટકાની વચ્ચે હોઈ શકે છે. માત્ર ત્રણ અર્થશાસ્ત્રીઓએ કહ્યું કે છૂટક ફુગાવો પાંચ ટકાથી નીચે રહેશે.
RBIની આશંકા
RBIના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે પણ સપ્ટેમ્બરમાં ખાદ્યપદાર્થોના ભાવમાં વધારાને કારણે ફુગાવો વધવાની વાત કરી હતી. દાસના મતે, પ્રતિકૂળ હવામાન અને ભૌગોલિક રાજકીય તણાવમાં વધારો થવાની સ્થિતિમાં ફુગાવો વધવાનું જોખમ છે. ઓક્ટોબરમાં આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં ઘણી વધઘટ જોવા મળી છે. તેમણે કહ્યું કે અન્ય પરિબળોની સાથે ડુંગળી, બટાકા અને ચણા દાળના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો પણ મોંઘવારી વધવાનું કારણ હશે.
ફુગાવાની આગાહી યથાવત છે
તાજેતરમાં યોજાયેલી નાણાકીય સમીક્ષા બેઠકમાં, RBIએ વર્ષ 2024-25 માટે ગ્રાહક ભાવ સૂચકાંક આધારિત ફુગાવાનો અંદાજ 4.5 ટકા જાળવી રાખ્યો છે. ફુગાવાનો દર બીજા ક્વાર્ટરમાં 4.1 ટકા, ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં 4.8 ટકા અને ચોથા ક્વાર્ટરમાં 4.2 ટકા રહેવાની ધારણા છે. નાણાકીય વર્ષ 2025-26ના પ્રથમ ત્રિમાસિક ગાળામાં ફુગાવો 4.3 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે. જોખમો સમાન રીતે સંતુલિત છે.
સ્ટાન્ડર્ડ ચાર્ટર્ડ બેંકમાં ભારતના આર્થિક સંશોધનના વડા અનુભૂતિ સહાયે જણાવ્યું હતું કે ખાદ્ય ફુગાવો હજુ પણ આરબીઆઈ માટે ચિંતાનો વિષય છે. ઓક્ટોબરના પ્રથમ સપ્તાહમાં શાકભાજીના ભાવમાં વધારો જોવા મળ્યો છે. જો કે, સારા ખરીફ પાક, અનાજનો પૂરતો સ્ટોક અને આગામી રવી સિઝનમાં સારા પાકની સંભાવનાને કારણે આ વર્ષના ચોથા ક્વાર્ટરમાં એકંદરે ફુગાવો ધીમે ધીમે સાધારણ થવાની ધારણા છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
રેપો રેટ અંગે ટૂંક સમયમાં નિર્ણય
રિટેલ ફુગાવો બે ટકાના તફાવત સાથે ચાર ટકા પર રાખવાની જવાબદારી રિઝર્વ બેન્કની છે. જુલાઈ અને ઓગસ્ટમાં તે ચાર ટકાના લક્ષ્યાંકથી નીચે હતો. નિષ્ણાતો કહે છે કે આરબીઆઈ આ વર્ષે ડિસેમ્બર અથવા ફેબ્રુઆરી 2025માં રેપો રેટમાં ઘટાડો કરી શકે છે પરંતુ ફુગાવાની સ્થિતિ તેના માટે અનુકૂળ હોવી જોઈએ.
