કેન્દ્ર સરકાર ઓનલાઈન ગેમિંગ ક્ષેત્રમાં મોટો ફેરફાર લાવવાની તૈયારી કરી રહી છે. આ અંતર્ગત, દેશની ઓનલાઈન ગેમિંગ કંપનીઓને એક જ નિયમનકારી માળખા હેઠળ લાવવાની યોજના છે. આનાથી વિવિધ રાજ્યોમાં લાગુ પડતા વિવિધ કાયદાઓ નાબૂદ થશે. ગૃહ મંત્રાલયે આ મુદ્દા પર ચર્ચા કરવા માટે એક સમિતિની રચના કરી છે, જેમાં ગૃહ મંત્રાલયના અધિકારીઓ, કાનૂની અને નીતિ નિષ્ણાતો અને ગેમિંગ ઉદ્યોગના પ્રતિનિધિઓનો સમાવેશ થાય છે.
સમિતિએ શરૂઆતમાં વિચારણા કરી કે શું જુગાર (કૌશલ્યની રમતો) અને જુગાર (જોખમની રમતો) વચ્ચે તફાવત કરવા માટે કોઈ નવો કાયદો જરૂરી છે. આ મુદ્દો લાંબા સમયથી વિવાદાસ્પદ છે, જોકે સુપ્રીમ કોર્ટે પહેલાથી જ ઓનલાઈન ગેમિંગને ‘કૌશલ્યની રમત’ અને જુગારને ‘તકની રમત’ ગણાવી છે.
કરવેરા અને ગેરકાયદેસર ઓનલાઈન સટ્ટાબાજીએ ચિંતા વધારી
સરકાર બે મહત્વપૂર્ણ કારણોસર એકીકૃત માળખું પણ અમલમાં મૂકવા માંગે છે. સૌ પ્રથમ, ઓનલાઈન ગેમિંગ કંપનીઓના કરવેરા અંગે સ્પષ્ટતાની જરૂર છે કારણ કે આ કંપનીઓએ ₹1.12 લાખ કરોડના GST નોટિસને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકાર્યો છે. કોર્ટે આ નોટિસો પર સ્ટે લગાવી દીધો છે અને સુનાવણી 18 માર્ચથી શરૂ થશે. બીજું, ગૃહ મંત્રાલય વિદેશી કંપનીઓની પ્રવૃત્તિઓ અંગે ચિંતિત છે જે ઓનલાઈન ગેમિંગ અને સટ્ટાબાજી ઓફર કરી રહી છે અને તેનો ઉપયોગ મની લોન્ડરિંગ માટે થઈ શકે છે.
સરકાર ઝડપી વિકાસની શક્યતા જોઈ રહી છે
સરકાર આ ક્ષેત્રમાં ઝડપી વિકાસની સંભાવના જુએ છે. એક અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર, ઓનલાઈન ગેમિંગ ઉદ્યોગે વિદેશી રોકાણોને આકર્ષવા માટે ઘણી રજૂઆતો કરી છે. આ માટે કેન્દ્ર સરકાર એક જ કાયદો જરૂરી માને છે. આ કાયદો ભારતના ફાઇનાન્સિયલ ઇન્ટેલિજન્સ યુનિટ (FIU) ને વિદેશી કંપનીઓ પર નિયંત્રણ રાખવામાં પણ મદદ કરશે. આ પગલું 2022 માં શરૂ થયેલા અગાઉના પ્રયાસોનું વિસ્તરણ છે, જ્યારે આઇટી મંત્રાલયને આ ક્ષેત્ર માટે નોડલ મંત્રાલય બનાવવામાં આવ્યું હતું.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, ઘણા રાજ્યોએ ઓનલાઈન ગેમિંગ અંગે અલગ અલગ કાયદા બનાવ્યા છે. કર્ણાટકમાં 2021 માં ઓનલાઈન ગેમિંગ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ તે નિષ્ફળ ગયો. કર્ણાટક સરકાર 2023 માં તેનું નિયમન કરવાની યોજના ધરાવે છે. મહારાષ્ટ્ર અને તમિલનાડુએ પણ ઓનલાઈન ગેમિંગ પર કેટલાક નિયંત્રણો લાદ્યા છે, પરંતુ આ કેસોને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવ્યા છે.
વિદેશી રોકાણમાં 90% થી વધુનો ઘટાડો થયો
નિષ્ણાતો માને છે કે રાજ્ય-સ્તરીય નિયમો ગેમિંગ ક્ષેત્રમાં મૂંઝવણ પેદા કરે છે, કારણ કે ગેમર્સ ઘણીવાર વિવિધ રાજ્યોના ખેલાડીઓ સાથે સ્પર્ધા કરે છે. એક જ કાયદાના અમલીકરણથી વિદેશી રોકાણકારોનો વિશ્વાસ પુનઃસ્થાપિત થઈ શકે છે. નિયમનકારી અનિશ્ચિતતાઓને કારણે છેલ્લા બે વર્ષમાં આ ક્ષેત્રમાં વિદેશી રોકાણમાં 90% થી વધુનો ઘટાડો થયો છે.
ગેમિંગ કાયદાના નિષ્ણાત જય સાયતાના મતે, એકીકૃત કાયદો ગેમિંગ ઉદ્યોગ માટે રાહતદાયક રહેશે. તેમણે કહ્યું કે જો કડક નિયમો દ્વારા ઉદ્યોગને દબાવવામાં આવશે તો તે ગેરકાયદેસર ઓનલાઈન જુગાર સંચાલકોના નિયંત્રણમાં આવી શકે છે. તેથી, સરકારે આ નિયમનકારી પ્રક્રિયા સ્પષ્ટતા સાથે અમલમાં મૂકવી જોઈએ.
