Gujarat Government : બનાસકાંઠા અને પંચમહાલમાં પાયલોટ પ્રોજેક્ટ ‘સહકારી સંસ્થાઓમાં સહકાર’ની સફળતા બાદ મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલની આગેવાની હેઠળની ગુજરાત સરકારે હવે રાજ્યના બાકીના તમામ જિલ્લાઓમાં તેનો અમલ કરવાનો મહત્વનો નિર્ણય લીધો છે.
નોંધનીય છે કે ગુજરાત સરકારની આ નવી પહેલના સફળ ઉપયોગથી આ બે જિલ્લાની જિલ્લા સહકારી બેંકોમાં સહકારી મંડળીઓ અને તેમના સક્રિય સભ્યો દ્વારા 4 લાખથી વધુ નવા ખાતા ખોલવામાં આવ્યા હતા, જેના પરિણામે રૂ. 966 કરોડથી વધુની આવક થઈ હતી. સહકારી બેંકોમાં થાપણોમાં વધારો થયો છે.
દેશના તમામ રાજ્યોના સહકારી ક્ષેત્રો વચ્ચે સમન્વય સાધીને દેશમાં સહકારી ક્ષેત્રમાં કાર્યરત સહકારી સંસ્થાઓને એક નવી ઉર્જા અને નવી ઓળખ મળે તે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનું વિઝન છે.
કેન્દ્રીય સહકાર મંત્રી અમિત શાહના માર્ગદર્શન હેઠળ સહકારી ક્ષેત્રમાં દરરોજ નવા પ્રયોગો અને પહેલ કરવામાં આવી રહી છે. એ જ દિશામાં, ગુજરાત સરકારે પણ બે જિલ્લામાં પાયલોટ પ્રોજેક્ટ તરીકે ‘સહકારી સંસ્થાઓ વચ્ચે સહકાર’ પહેલ અમલી બનાવી છે, જે ખૂબ જ સફળ રહી છે.
ગુજરાતના સહકારી મંત્રી જગદીશ વિશ્વકર્માએ સહકારી ક્ષેત્રની સિદ્ધિઓના મહત્વ વિશે જણાવ્યું હતું કે, એક મજબૂત સહકારી ક્ષેત્ર “વિકસિત ગુજરાત”ના પાયામાં મજબૂત આધારસ્તંભ સાબિત થઈ શકે છે, જે આપણને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના “વિકાસિત ગુજરાત”ના વિઝનને સાકાર કરવામાં મદદ કરશે. India@2047” આમ કરવામાં મદદરૂપ સાબિત થશે.
‘સહકારી સંસ્થાઓ વચ્ચે સહકાર’ પહેલ શું છે?
આ પહેલનો હેતુ ગુજરાતની હજારો સહકારી મંડળીઓ વચ્ચે તેમના બેંક ખાતાઓ અને થાપણોને જિલ્લા અને રાજ્ય સહકારી બેંકોના નેજા હેઠળ કેન્દ્રિયકરણ કરીને સહકાર વધારવાનો છે. આમાં, વિવિધ કોમર્શિયલ બેંકોમાં કાર્યરત સહકારી સંસ્થાઓ અને તેમના સભ્યોના વર્તમાન બેંક ખાતાઓને એકીકૃત કરવામાં આવ્યા છે અને કેન્દ્રીયકૃત જિલ્લા સહકારી બેંક/રાજ્ય સહકારી બેંક હેઠળ લાવવામાં આવ્યા છે.
કેન્દ્રીયકૃત બેંક હેઠળ સહકારી સંસ્થાઓની સામૂહિક મૂડીને એકીકૃત કરવાથી ઘણા મહત્વપૂર્ણ પરિણામો જોવા મળ્યા છે. ઉદાહરણ તરીકે, કેન્દ્રિય સહકારી બેંકની થાપણોમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે, સહકારી મંડળીઓમાં નાણાકીય પ્રવાહિતા વધી છે, જે હવે લોન સંબંધિત જરૂરિયાતો અને માંગને સરળતાથી પૂરી કરી શકે છે. ઉપરાંત, આ પહેલ સાથે હવે એ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે કે સહકારી સંસ્થાઓની સામૂહિક મૂડીનો ઉપયોગ અન્ય સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા પણ કરી શકાય.
બનાસકાંઠા અને પંચમહાલમાં ‘સહકારી સંસ્થાઓ વચ્ચે સહકાર’ પાયલોટ પ્રોજેક્ટ સફળ
જૂન 2023 અને જાન્યુઆરી 2024 ની વચ્ચે, ગુજરાતે બનાસકાંઠા અને પંચમહાલ જિલ્લામાં પાયલોટ પ્રોજેક્ટ તરીકે કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકાર મંત્રી અમિત શાહની કલ્પના કરેલી આ પહેલ શરૂ કરી.
આ સમયગાળા દરમિયાન, દૂધ સંઘો સાથે સંલગ્ન 1048 દૂધ મંડળીઓના હાલના બેંક ખાતાઓ જિલ્લા મધ્યસ્થ સહકારી બેંકો સાથે એકીકૃત કરવામાં આવ્યા હતા અને વધારાનું ભંડોળ તેમના નવા બેંક ખાતાઓમાં સંપૂર્ણપણે ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યું હતું. બંને જિલ્લાની સહકારી બેંકોમાં 4.7 લાખથી વધુ નવા બચત ખાતા ખોલવામાં આવ્યા હતા, જેના કારણે આ બેંકોની હાલની થાપણોમાં ₹900 કરોડથી વધુનો મોટો વધારો થયો હતો.
1600 થી વધુ કર્મચારીઓને વિશેષ તાલીમ આપવામાં આવી
આ પહેલ હેઠળ, સભ્યો દ્વારા નાણાકીય સેવાઓ મેળવવામાં આવતા પડકારોને ધ્યાનમાં રાખીને, સહકારી મંડળીઓ સાથે સંકળાયેલા 1,631 થી વધુ કર્મચારીઓને માઇક્રો-એટીએમના સંચાલન, રોકડ ઉપાડ અને ડિપોઝિટ સહિત ડિજિટલ વ્યવહારો પર વિશેષ તાલીમ આપવામાં આવી છે.
નોંધનીય છે કે ગ્રામ્ય સ્તરે બેંકિંગ સુવિધાઓ અને નાણાકીય પ્રવાહિતા વધારવા માટે, આ જિલ્લાઓમાં કુલ 1,736 સોસાયટીઓને માઇક્રો-એટીએમથી સજ્જ કરવામાં આવી છે અને તેમને “બેંક મિત્ર” તરીકે સંલગ્ન કરવામાં આવી છે.
વધુમાં, આ પહેલ હેઠળ, આ સહકારી સંસ્થાઓ માટે પર્યાપ્ત આવક મેળવવા માટે કમિશનના દરો પણ નક્કી કરવામાં આવ્યા છે, જે માઇક્રો-એટીએમના અસરકારક ઉપયોગને પ્રોત્સાહિત કરશે. એટલું જ નહીં, સહકારી સંસ્થાઓ અને સક્રિય સભ્યોને કુલ 3.32 લાખ RuPay ડેબિટ કાર્ડ પણ જારી કરવામાં આવ્યા છે.
‘સહકારી સંસ્થાઓ વચ્ચે સહકાર’ મોડલ સમગ્ર ગુજરાતમાં લાગુ કરવામાં આવશે
બનાસકાંઠા અને પંચમહાલમાં આ પાયલોટ પ્રોજેક્ટની સફળતા બાદ રાજ્ય સરકારે તમામ જિલ્લાની સહકારી સંસ્થાઓમાં તેનો અમલ કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. આ પહેલના અમલીકરણ પછી, જિલ્લા સહકારી બેંકો ગ્રામ્ય સ્તરે તેમની સેવાઓનો વિસ્તાર કરી શકશે અને તે સુનિશ્ચિત કરશે કે ગુજરાતની સહકારી સંસ્થાઓની મૂડીનો ઉપયોગ તે સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલા સભ્યોની નાણાકીય પ્રવૃત્તિઓને પહોંચી વળવા માટે થાય છે અને અન્ય નાની સહકારી સંસ્થાઓનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
