ભારતીય રાજનીતિમાં બહુ ઓછા એવા રાજનેતાઓ રહ્યા છે જેમણે જીવનભર તેમના સિદ્ધાંતોનું પાલન કર્યું. આવા જ એક રાજકારણી હતા મોરારજી દેસાઈ. મોરારજી તેમના સિદ્ધાંતો માટે કોઈપણ સાથે લડતા. ભલે તમારી સામે કોણ હોય. પોતાની વહીવટી નોકરી છોડીને રાજકારણમાં જોડાયેલા મોરારજી દેસાઈનો આજે જન્મદિવસ છે. રાજ્ય કેબિનેટથી લઈને કેન્દ્ર સરકાર સુધી, તેમણે અલગ-અલગ સમયે અલગ-અલગ અને મહત્વપૂર્ણ જવાબદારીઓ નિભાવી. એક સમય એવો આવ્યો જ્યારે મોરારજી દેશના વડાપ્રધાન બન્યા.
મોરારજીએ સરકારી નોકરી છોડી આઝાદીની લડાઈમાં ઝંપલાવ્યું
મોરારજી દેસાઈનો જન્મ 29 ફેબ્રુઆરી 1895ના રોજ ભદૈલી (બોમ્બે પ્રેસિડેન્સી)માં થયો હતો. વર્ષ 1917 માં, તેઓ બોમ્બે પ્રાંતીય સિવિલ સર્વિસમાં પસંદ થયા. 1927-28માં ડેપ્યુટી કમિશનર તરીકે તેમની પોસ્ટિંગ દરમિયાન ગોધરામાં રમખાણો થયા હતા. આ પછી નારાજ મોરારજી દેસાઈએ પોતાના પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું હતું. હકીકતમાં, તેમના પર પક્ષપાતનો આરોપ હતો. આ પછી મોરારજી આઝાદીની લડાઈમાં કૂદી પડ્યા. આ દરમિયાન તેને ઘણી વખત દાઝવું પડ્યું હતું. આઝાદી પછી, તેઓ 1952 માં બોમ્બેના મુખ્ય પ્રધાન બન્યા.
મોરારજી દેસાઈ કોંગ્રેસમાં જોડાયા
આ પછી, તેઓ 1956 થી 1969 સુધી કોંગ્રેસમાં રહ્યા અને રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકારમાં જુદા જુદા હોદ્દા પર રહ્યા અને ઘણા મહત્વપૂર્ણ મંત્રાલયોની જવાબદારીઓ પણ સંભાળી. જવાહરલાલ નેહરુના અવસાન બાદ તેઓ વડાપ્રધાન પદના દાવેદાર હતા. જો કે આ સમયગાળા દરમિયાન તેને સફળતા મળી ન હતી. આ પછી લાલ બહાદુર શાસ્ત્રીને વડાપ્રધાન બનાવવામાં આવ્યા. જ્યારે લાલ બહાદુર શાસ્ત્રીનું અવસાન થયું ત્યારે મોરારજી દેસાઈ ફરી એકવાર વડાપ્રધાન પદના દાવેદાર બન્યા. પરંતુ આ દરમિયાન ઈન્દિરા ગાંધીની જીત થઈ હતી.
કોંગ્રેસનું વિભાજન
તેઓ ઈન્દિરા ગાંધીની કેબિનેટમાં 1969 સુધી કેન્દ્ર સરકારમાં કેબિનેટ મંત્રી તરીકે અને છેલ્લા બે વર્ષમાં નાયબ વડાપ્રધાન તરીકે હાજર રહ્યા. વર્ષ 1969માં કોંગ્રેસમાં વિવાદ વધવા લાગ્યો અને કોંગ્રેસ બે જૂથોમાં વહેંચાઈ ગઈ. આ પછી મોરારજી દેસાઈ (ઓ) પક્ષમાં જોડાયા અને ઘણા વર્ષો સુધી વિપક્ષમાં રહ્યા. આ પછી તેઓ આગામી 8 વર્ષ સુધી રાજકીય રીતે લડ્યા. જો કે, આ સમય દરમિયાન, દેશમાં કટોકટી લાદવામાં આવી હતી અને મોરારજી દેસાઈને ફરીથી 19 મહિના જેલમાં રહેવું પડ્યું હતું.
મોરારજી દેસાઈ વડાપ્રધાન બન્યા
જ્યારે મોરારજી દેસાઈ અને ચંદ્રશેખર કોંગ્રેસમાં હતા ત્યારે બંને વચ્ચે ચોક્કસપણે વૈચારિક મતભેદો હતા. 1969માં કોંગ્રેસના વિભાજન બાદ બંને વિરોધી છાવણીમાં આવી ગયા હતા. વડાપ્રધાન પદના મુખ્ય દાવેદાર તરીકે તેમને સૌથી લોકપ્રિય ચહેરો માનવામાં આવતો હતો, પરંતુ દર વખતે કોઈ અન્ય વ્યક્તિ વડાપ્રધાન બન્યો હતો. પરંતુ વર્ષ 1977માં આવું બન્યું ન હતું. વર્ષ 1977માં જનતા પાર્ટીએ લોકસભાની ચૂંટણી જીતી અને ત્યારબાદ મોરારજી દેસાઈને વડાપ્રધાન બનાવવામાં આવ્યા. આ સમય દરમિયાન મોરારજી દેસાઈને જગજીવન રામ અને ચૌધરી ચરણ સિંહ દ્વારા પડકારવામાં આવ્યો હતો. તમને જણાવી દઈએ કે મોરારજી દેસાઈની ઈમેજ એક જિદ્દી અને જિદ્દી નેતા તરીકેની હતી. આવી સ્થિતિમાં ચૂંટણી દરમિયાન એવું લાગતું હતું કે જગજીવન રામ વડાપ્રધાન બની શકે છે. પરંતુ આ સમયે મોરારજીને તેમના સાથી ચૌધરી ચરણ સિંહે ટેકો આપ્યો હતો. મહત્વની વાત એ છે કે મોરારજીની સરકારમાં હતા ત્યારે ચૌધરી ચરણ સિંહ ક્યારેય તેમની સાથે નહોતા મળ્યા.
