Food : અથાણાંના પનીર, ચણા અને બટાકાની સૂકી કઢી બનાવતી વખતે તેમાં થોડો મેથીનો પાવડર નાખો, સ્વાદમાં વધારો થશે. વર્ષો પહેલા બાળકોને શિયાળામાં હળવો તાવ કે શરદી થતી તો માતા હંમેશા મેથીના દાણાને ચાની જેમ ઉકાળીને ગાળીને તેમાં મધ અને લીંબુ ભેળવીને પીવા આપતા. મેથીના દાણા ખૂબ કડવા હતા, તેથી તેની તીખી ગંધ સુખદ ન હતી. પરંતુ, ધીમે ધીમે અમને સમજવા લાગ્યા કે આ એક એવો મસાલો છે જે આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે પણ સારો છે. એ સાચું છે કે આપણે બધા રોજિંદા જીવનમાં લીલી મેથીની ભાજી ખાઈએ છીએ. કસુરી મેથી તરીકે ઓળખાતી સુકી મેથીનો ઉપયોગ પનીર, ચણા, પરાઠા વગેરેમાં પણ થાય છે. પરંતુ, મેથીના દાણા તેની કડવાશને કારણે ભાગ્યે જ ઉપયોગમાં લેવાય છે. મેથીના દાણા કદમાં નાના અને ભૂરા–પીળા રંગના હોય છે. તેની સુગંધ અને સ્વાદ બંને ભોજનને સ્વાદિષ્ટ બનાવે છે. મેથીના દાણામાં પ્રોટીન, આયર્ન, વિટામિન્સ, મિનરલ્સ અને એન્ટિઓક્સિડન્ટ્સ જેવા પોષક તત્વો ભરપૂર પ્રમાણમાં હોય છે, જે સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે.
મેથીનો આ રીતે ઉપયોગ કરો
- શિયાળામાં લાલ અને લીલા મરચાના અથાણામાં અન્ય મસાલાની સાથે મેથીના દાણાને હળવા શેકી, તેને બરછટ પીસીને મિક્સ કરો.
- ઘરે સાંભાર પાવડર બનાવતી વખતે અથવા ભરેલા શાકભાજી માટે સૂકા મસાલાનો પાવડર બનાવતી વખતે, હું ચોક્કસપણે મેથીનો પાવડર સંતુલિત માત્રામાં ઉમેરું છું. આ મસાલાને સારો સ્વાદ અને સુગંધ આપે છે.
- સ્વાદિષ્ટ કઢી, મસૂરનો સૂપ અથવા મરીનેડ માટે તમારો પોતાનો મસાલો તૈયાર કરતી વખતે, જીરું, ધાણા, સેલરી સાથે મેથીના દાણાને થોડું શેકી અને પીસીને પાવડર તૈયાર કરો. તમને ઉત્તમ સ્વાદ મળશે.
- મેથીના દાણાની પ્રકૃતિ ગરમ હોય છે, તેથી શિયાળામાં તેમાંથી લાડુ પણ બનાવવામાં આવે છે. મેથીના દાણાને આખી રાત દૂધમાં પલાળી, સૂકવી, પીસીને સવારે શેકી લેવા. ત્યારબાદ તેમાં વિવિધ પ્રકારના ડ્રાય ફ્રૂટ્સ અને ખાંડ વગેરે મિક્સ કરીને સ્વાદિષ્ટ લાડુ બનાવવામાં આવે છે.
- લોનજી પણ મેથીના દાણામાંથી બનાવવામાં આવે છે. તેને બનાવવા માટે અડધો કપ મેથીના દાણાને આખી રાત પાણીમાં પલાળી રાખો અને પછી તેને કિશમિશ, વરિયાળી, લાલ મરચું, સૂકું આદુ અને ગોળ વગેરે નાખીને પીસી લો અને તેમાં થોડો સૂકો કેરીનો પાઉડર ઉમેરો. તૈયાર છે મીઠી અને ખાટી સ્વાદિષ્ટ લખનજી.
ફણગાવેલા મેથીના દાણાનો આ રીતે ઉપયોગ કરો
શું તમે જાણો છો કે મેથીના દાણામાંથી પણ અંકુરિત બનાવી શકાય છે? આ માટે મેથીના દાણાને 7-8 કલાક પલાળી રાખો, પછી તેને પાણીથી નીતારી લો, તેને સ્વચ્છ સુતરાઉ કપડામાં બાંધીને લટકાવી દો. સ્પ્રાઉટ્સ એક દિવસમાં બહાર આવશે. તમે તેને અન્ય ઘટકો સાથે મિક્સ કરીને સેન્ડવિચ ફિલિંગમાં ઉપયોગ કરી શકો છો. તમે ફણગાવેલા મેથીના દાણાને એક કપ ફણગાવેલા મગ સાથે છાંટીને અને અન્ય મસાલા ઉમેરીને પણ સ્ટફ્ડ પરાઠા બનાવી શકો છો. આ ઉપરાંત, મેથીના અંકુરનો ઉપયોગ સલાડ અને સૂપ વગેરેના ડ્રેસિંગમાં પણ કરી શકાય છે.
આ રીતે તૈયાર કરો મેથીના તડકા
મોટાભાગે હું શાકભાજી અને કઠોળ વગેરે બનાવતા પહેલા મેથીના દાણાનો ઉપયોગ કરૂ છું. ઉદાહરણ તરીકે, મૂળાની શાક બનાવતી વખતે જો તમે તેમાં પંચફોડનનું ટેમ્પરિંગ ઉમેરશો તો શાકનો સ્વાદ જ અલગ હશે. મેથીનો ઉપયોગ પંચફોડનમાં થાય છે. કઢીને રાંધતા પહેલા, હું તેમાં મેથીના દાણા, જીરું, હિંગ અને આખા લાલ મરચાં નાખીને ગરમ કરું છું. જેના કારણે દાણા પણ ઓગળી જાય છે અને કઢીનો સ્વાદ પણ સારો બને છે. મારે કોળાની કઢી બનાવવી હોય કે રીંગણની કરી, હું તેમાં મેથીના દાણા ઉમેરીને જ રાંધું છું.
